Գլխավոր էջ

Վիքիպեդիա

Ազատ հանրագիտարան, որը կարող է խմբագրել յուրաքանչյուր ոք։

Շաբաթվա հոդված

Չիկանա ֆեմինիզմ, քաղաքական, սոցիալական և մշակութային շարժում, տեսություն և պրակտիկա, որը ձգտում է պայքարել խտրականության բազմաթիվ ձևերի դեմ, որոնք կրում են չիկանա կանայք, այսինքն՝ Միացյալ Նահանգներում ապրող մեքսիկական ծագում ունեցող կանայք։

Ներառում է տարբեր կարգապահական ոլորտներ, ինչպիսիք են սոցիոլոգիան, տնտեսագիտությունը, փիլիսոփայությունը, գրականությունը և արվեստը: Մանրամասն ուսումնասիրում է պատմական, մշակութային, հոգևոր, կրթական և տնտեսական ազդեցությունները չիկանայի և Միացյալ Նահանգների չիկանա/օ էթնիկական խմբի վրա: Չիկանա ֆեմինիզմը կանանց հնարավորություն է տալիս մարտահրավեր նետել ինստիտուցիոնալացված սոցիալական նորմերին, և յուրաքանչյուր ոք, ով պայքարում է համայնքում կանանց ճնշմանը վերջ տալու համար, ֆեմինիստ է համարում:

Չիկանա ֆեմինիզմը սկիզբ առնելով 1960-ականներին և մինչև 1970-ական թվականները (Չիկանո շարժման և երկրորդ ալիքի ֆեմինիստական շարժումների միջև ժամանակաշրջանում) խրախուսել է կանանց վերականգնել իրենց գոյությունը: Չիկանա ֆեմինիստները կանանց հզորացնելու միջոցով ձգտել են ուժեղացնել Չիկանա/օ համայնքին, սակայն սովորաբար դիմադրության են հանդիպել: Ոլորտի քննադատական զարգացումները, այդ թվում՝ Չիկանա լեսբուհի ֆեմինիստները, ընդլայնել են Չիկանայի մասին սահմանափակ պատկերացումները:

1994 թվականին Անա Կաստիլյոն ներմուծել է Քսիկանիզմա (Xicanisma) հասկացությունը` որպես կարևոր միջամտություն, որը վերստին կենսունակություն է հաղորդել չիկանա ֆեմինիզմին: Այն ցույց է տալիս Չիկանո շարժումից ի վեր տեղի ունեցած գիտակցության փոփոխությունը, և ներկայանում է որպես Չիկանիզմոյի (Chicanismo) ընդլայնում և զարգացում: Քսիկանիզմայից մասամբ ոգեշնչվելով ձևավորումը է նաև Քսիկանս (Xicanx) ինքնությունը։ Չիկանայի մշակութային ձևերը, ներառյալ չիկանա արվեստը, գրականությունը, պոեզիան, երաժշտությունը և կինոն, շարունակում են ձևավորել չիկանա ֆեմինիզմը նոր ուղղություններով: Չիկանա ֆեմինիզմը հաճախ հավասարեցվում է գաղութատիրական ֆեմինիզմին:

Որոշ մեքսիկացի ամերիկացի կանայք ներգրավվել են վաղ կանանց ընտրական իրավունքի շարժման մեջ: Քսաներորդ դարի սկզբին նրանց թվում էին Ադելինա Օտերո-Ուարենը և Մարիա դե Ջ.Է. Լոպեսը: Օտերո-Ուորենը ծնվել է էլիտար իսպանացիների ընտանիքում: Մեքսիկացի ամերիկացիների մեծամասնությունը, հատկապես ցածր եկամուտ ունեցող և ոչ սպիտակ գույնի երանգով, ովքեր չեն մեծացել էլիտար ընտանիքներում, եղել են շատ տարբեր... Ավելին⇒

Նորություններ

Շարունակվող իրադարձություններ՝ Իսրայելա-պաղեստինյան պատերազմ (2023-2024) • Ռուսաստանի ներխուժում Ուկրաինա

ապրիլի 2-ին ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը երկրների մեծ մասի համար առևտրային մաքսատուրքեր է սահմանել (լուսանկարում):
մարտի 28-ին Մյանմայում և Թաիլանդում տեղի է ունեցել 7,7 մագնիտուդով երկրաշարժ, որի հետևանքով զոհվել է ավելի քան 2600 մարդ։
մարտի 20-ին Միջազգային օլիմպիական կոմիտեի 144-րդ նստաշրջանում կազմակերպության 10-րդ նախագահ է ընտրվել Քիրսթի Քովենթրին, որն այդ պաշտոնը կստանձնի 2025 թվականի հունիսի 24-ին՝ դառնալով ՄՕԿ-ի առաջին կին և առաջին աֆրիկացի նախագահը։
մարտի 19-ին Թուրքիայում հակակառավարական ցույցեր են սկսվել (լուսանկարում) ազգային ոստիկանության կողմից Ստամբուլի քաղաքապետ Էքրեմ Իմամօղլուի ձերբակալությունից հետո։

Վերջերս մահացածներ՝ Վել Քիլմեր • Ռիչարդ Չեմբերլեն • Արայիկ Օհանյան • Լարիսա Գոլուբկինա • Ջորջ Ֆորման • Արա Դեղտրիկյան • Բեդրոս Կիրկորով

Հաջորդ թողարկում | Պահոց | Խմբագրել

Գիտե՞ք, որ․․․

...20-րդ դարի սկզբում մաթեմատիկայի գերմանացի մի ուսուցիչ իր ձիուն (լուսանկարում) ակամայից սովորեցրել է հաշվել։
...2025 թվականի մարտի 31-ից մինչև ապրիլի 1-ը Քորի Բուքերը ԱՄՆ Սենատում հանդես է եկել ելույթով, որը Միացյալ Նահանգների Սենատի պատմության մեջ գրանցված ամենաերկար ելույթն է եղել։
...բրիտանացի այս ամուսինները ողջ են մնացել՝ ռետինե լաստանավակով Խաղաղ օվկիանոսում 118 օր թափառելուց հետո։
...եթե երկար ժամանակ զբաղվեք ցունդոկուով, կարող եք հավաքել հակագրադարան։
...«անտիկ քանդակը» (լուսանկարում) հողի մեջ է մնացել ընդամենը մեկ տարի։
...վիքի ձևաչափով առաջին կայքը գործարկվել է 1995 թվականին։

Հաջորդ թողարկում | Արխիվ | Խմբագրել

Ներկայացում

Վիքիպեդիան առցանց, բազմալեզու, խմբակային հանրագիտարանային նախագիծ է, որն աշխատում է վիքի ձևաչափով։ Նախագիծը նպատակ ունի տրամադրել ազատ, հավաստի և ստուգելի բովանդակություն, որը յուրաքանչյուրը կարող է փոփոխել և բարելավել։

Վիքիպեդիան առաջնորդվում է հիմնարար սկզբունքներով, իսկ բովանդակությունը հրապարակվում է Creative Commons BY-SA արտոնագրի ներքո։ Այն կարելի է պատճենել և օգտագործել՝ պահպանելով սույն արտոնագրի պայմանները։ Վիքիպեդիայում ողջ տեղեկատվությունը ներկայացված է ազատ, առանց գովազդի և իր օգտագործողների անձնական տվյալների օգտագործման։

Վիքիպեդիայի հոդվածների հեղինակները կամավորներն են։ Նրանք կոորդինացնում են իրենց ջանքերը համաձայն համայնքում ընդունված կանոնների և ուղեցույցների ու առանց առաջնորդների։

Այս պահին Հայերեն Վիքիպեդիայում կա՝
318 380 հոդված	583 ակտիվ խմբագիր

Համագործակցություն

Վիքիպեդիան հանրագիտարան է, որն ստեղծվել և զարգանում է քեզ նման այցելուների կողմից։ Այստեղ գործում է «մեկը բոլորի համար, բոլորը՝ մեկի համար» սկզբունքը։

Առաջին անգա՞մ ես փորձում. օգտվի՛ր օգնության դասընթացից։ Չգիտես՝ ինչի՞ց սկսել. ահա մի քանի խորհուրդ։

Մասնակցի՛ր այս ամիս կազմակերպվող նախագծերին։

Նախագծի էջ | Հաջորդ թողարկում

Այս օրը պատմության մեջ

1548 թ. – Պերուն հայտարարվեց Իսպանիայի մաս:
1820 թ. – Հունաստանի Միլոս կղզում (Էգեյան ծով) հայտնաբերվեց Միլոսյան Վեներա քանդակը, համարվում է Հելլենիզմի ամենանշանավոր մշակութային գործերից մեկը, այժմ պահպանվում է Փարիզի Լուվրի թանգարանում:
1911 թ. – հոլանդացի ֆիզիկոս և քիմիկոս Հեյկե Կամերլինգ Օնեսը հայտնաբերեց գերհաղորդականությունը:
1938 թ. – ծնվել է Քոֆի Անանը, գանացի դիվանագետ և քաղաքական գործիչ, 1997-2006 թթ. եղել է Միավորված Ազգերի Կազմակերպության գլխավոր քարտուղար (մահ. 2018 թ.):
1971 թ. – Լոնդոնի մերձակայքում տեղի ունեցավ գնչուների առաջին համաշխարհային ժողովը, որի ընթացքում հաստատվեցին նրանց հիմնը և դրոշը:
1973 թ. – մահացել է Պաբլո Պիկասոն, իսպանացի հայտնի նկարիչ, քանդակագործ (ծն. 1881 թ.):
1980 թ. – հայտնաբերվել է Սատուրնի արբանյակ Տելեստոն:
1986 թ. – ԽՍՀՄ նախագահ Միխայիլ Գորբաչովը առաջին անգամ օգտագործեց վերակառուցում, ռուսերեն՝ պերեստրոյկա, տերմինը: