Գիշանգղ

Գիշանգղ
Գիշանգղ
Դասակարգում
Թագավորություն	Կենդանիներ (Animalia)
Տիպ/Բաժին	Քորդավորներ (Chordata)
Ենթատիպ	Ողնաշարավորներ (Vertebrata)
Դաս	Թռչուններ (Aves)
Կարգ	Ճուռականմաններ (Accipitriformes)
Ընտանիք	Ճուռակներ (Accipitridae)
Ցեղ	Անգղ (Neophron)
Տեսակ	Գիշանգղ (N. percnopterus)
Միջազգային անվանում
Neophron percnopterus Linnaeus, 1758
Տարածվածություն և պահպանություն
Հատուկ պահպանության կարգավիճակ՝ Վտանգված տեսակ Տաքսոնի տարածվածությունը

Գիշանգղ, եգիպտական անգղ (լատին․՝ Neophron percnopterus), ճուռակների ընտանիքի գիշատիչ թռչուն, որը գրանցված է Հայաստանի Հանրապետության Կարմիր գրքում։

Նկարագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Փետրավորումը սպիտակ գույնի է։ Թռչելիս երևում են թևերի եզրերի երկար սև փետուրները։ Կոկորդի մոտ փետուրներն ունեն դեղնավուն երանգ։ Գլուխը վառ դեղին է, երբեմն՝ նարնջագույն։ Նույն գույնի են կտուցի հիմքը և թաթերը։ Կտուցի ծայրը սև է։ Աչքերի եղջերաթաղանթը կարմրադարչնագույն է։ Չափահաս անգղի երկարությունը 60-70 սմ է, քաշը՝ 1,5-2,2 կգ։ Թևերի բացվածքը 165 սմ է։

Բազմացում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բնադրվում են ժայռերի վրա, որտեղ որպես բույն են ծառայում ճեղքերն ու անցքերը, ինչպես նաև փոքր անձավները։ Գիշանգղն ածում է դարչնագույն պուտերով երկու ձու և երկու ծնողները թուխս են նստում 42 օր։ Ծնվելուց 80 օր հետո ձագերը սկսում են թռչել։

Տարածվածություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հանդիպում են Եվրասիա մայրցամաքի բարեխառն գոտիներում, հիմնականում միջերկրածովյան տարածաշրջանում և Հնդկաստանում, Աֆրիկայում և Պակիստանում։

Հայաստանում հանդիպում է համարյա ամբողջ տարածքում^[1]։

Պահպանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սակավաթիվ և վտանգված տեսակ է, որն ընդգրկված է ԲՊՄՄ Կարմիր ցուցակում և գնահատվում է որպես վտանգված տեսակ։

Ենթադրվում է, որ թվաքանակը կազմում է 40-60 բնադրող զույգ։ 8 առանձնյակ պահվում է Երևանի կենդանաբանական այգում, 73 առանձնյակ էլ Եվրասիական տարածաշրջանային ասոցիացիայի կենդանաբանական այգիներում։

Սպառնացող վտանգներից է գյուղատնտեսական և անտառային տնտեսություններում վնասատուների դեմ պայքարի նպատակով թունաքիմիկատների օգտագործումը, ապօրինի որսը և սպանելը, թակարդներով բռնելը և թակարդներում դրված կերով թունավորումը, ինչպես նաև կերային ռեսուրսների կրճատումը։

10 զույգը բնադրում են «Խոսրովի անտառ» և «Շիկահող» արգելոցներում, «Դիլիջան» և «Սևան» ազգային պարկերում։ Գրանցված է CITES-ի Հավելված 2-ում և Բեռնի կոնվենցիայի Հավելված 2-ում^[1]։

Գիշանգղը եգիպտական հիերոգլիֆներում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նշանակել է կոկորդային [ա] հնչյունը։

Նշանակել է [մ] հնչյունը։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 Հայաստանի Կարմիր գիրք. Երևան: Հայաստանի բնապահպանության նախարարություն. 2010. ISBN 978-99941-2-420-6.

Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գիշանգղ» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գիշանգղ» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 3, էջ 73)։

[:0-1] 1,0 ^1,1 Հայաստանի Կարմիր գիրք. Երևան: Հայաստանի բնապահպանության նախարարություն. 2010. ISBN 978-99941-2-420-6.

[1]