Կոխլեար իմպլանտ
 |
Այս հոդվածը կարող է վիքիֆիկացման կարիք ունենալ Վիքիպեդիայի որակի չափանիշներին համապատասխանելու համար։ Դուք կարող եք օգնել հոդվածի բարելավմանը՝ ավելացնելով համապատասխան ներքին հղումներ և շտկելով բաժինների դասավորությունը, ինչպես նաև վիքիչափանիշներին համապատասխան այլ գործողություններ կատարելով։ |
Կոխլեար իմպլանտը (CI) վիրաբուժական նեյրոպրոթեզ է, որը սենսորային լսողության կորստով մարդուն տալիս է ձայնի փոփոխված զգացողություն։ CI-ն փոխում է լսողության նորմալ ակուստիկ գործընթացը էլեկտրական ազդանշաններով։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1957 թվականին Անդրե Ջուրնոն և Չարլզ Էյրիեսը մշակեցին առաջին կոխլեար իմպլանտը։ Առաջին դիզայնը օգտագործում էր մեկ աղբյուր՝ խթանումը բաշխելու համար, սակայն ՆԱՍԱ-ի ինժեներ Ադամ Կիսիահը, ով աշխատում էր 1970-ականների կեսերին, հորինեց այն, ինչ հետագայում դարձավ ժամանակակից կոխլեար իմպլանտը։ Կիսիահը լավ օգտագործեց ՆԱՍԱ-ում էլեկտրոնիկայի գործիքավորման ինժեների իր հմտությունները։ Նա երեք տարի աշխատեց այդ նախագծի վրա՝ ուսումնասիրելով ինժեներական սկզբունքների ազդեցությունը ներքին ականջի վրա։ Կիսիահը 1977 թվականին ՆԱՍԱ-ի աջակցությամբ ստացավ կոխլեար իմպլանտի արտոնագիր և ի վերջո վաճառեց արտոնագրային իրավունքները։
Կառուցվածք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Իմպլանտն ունի երկու հիմնական բաղադրիչ. Արտաքին բաղադրիչը սովորաբար դրվում է ականջի հետևում, բայց կարող է նաև կցվել հագուստին, ինչպես արվում է փոքր երեխաների մոտ։ Այս բաղադրիչը՝ ձայնային պրոցեսորը, պարունակում է միկրոֆոններ, էլեկտրոնիկա, որը ներառում է թվային ազդանշանի պրոցեսորի (DSP) չիպեր, մարտկոց, և կծիկ, որն ազդանշան է փոխանցում իմպլանտին մաշկի միջով։ Ներքին բաղադրիչը՝ իրական իմպլանտը, ունի կծիկ՝ ազդանշաններ ստանալու համար, էլեկտրոնիկա և մի շարք էլեկտրոդներ, որոնք տեղադրվում են կոխլեայի մեջ, որոնք խթանում են կոխլեար նյարդը։
Կիրառություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2019 թվականի դեկտեմբերի դրությամբ ամբողջ աշխարհում տեղադրվել է մոտ 736,900 գրանցված սարք։ Միայն Միացյալ Նահանգներում մեծահասակների մոտ 118,100 սարք է ներդրվել, իսկ երեխաների մոտ՝ 65,000 սարք։
Քննադատություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Իմպլանտների միջոցով խոսքի ընկալումը շարունակաբար բարելավվել է իմպլանտների առաջին օրերից ի վեր։ Տեղադրվելուց հետո ժամանակակից իմպլանտների շատ օգտվողներ բարելավվում են իրենց լսողության և խոսքի ընկալման հմտությունները, հատկապես, երբ զուգակցվում են շրթունքներ կարդալու հետ։ Այնուամենայնիվ, նույնիսկ իմպլանտի դեպքում նախալեզու խուլ երեխաների համար խոսակցական լեզուն չսովորելու հավանականությունը հասնում է 30%-ի։ Խնդիրներից մեկն այն է, որ իմպլանտացիայից հետո լսողության և խոսքի ըմբռնման հմտությունները մեծապես տարբերվում են իմպլանտներից օգտվողների շրջանում։ Լսողության կորստի տևողությունը և աղբյուրը, իմպլանտի գտնվելու վայրը կոխլեայում, կոխլեար նյարդի ընդհանուր առողջությունը, ինչպես նաև անհատական վերուսուցման կարողությունները դեր են խաղում այս բազմազանության մեջ, սակայն կոնկրետ պրոգնոստիկ գործոններ չեն հայտնաբերվել։
Չնայած այն հանգամանքին, որ սարքերը թույլ են տալիս երեխաներին և մեծահասակներին, ովքեր ծանր և խորը լսողության կորուստ ունեն, հաղորդակցվել լսողության և բանավոր խոսքի միջոցով, դրանց շուրջ որոշակի բանավեճ կա։ Խուլերի համայնքը եղել է կոխլեար իմպլանտների ամենաակտիվ հակառակորդներից մեկը։ Կոխլեար իմպլանտները դիտվում են որպես խուլերի համայնքի մշակույթի վիրավորանք, որը ոմանք համարում են փոքրամասնություն, որն էլ իր հերթին համարվում է վտանգված լսող մեծամասնության կողմից։
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
• David S Haynes, Rene H Gifford, George B Wanna, Alejandro C Rivas (2020) Cochlear Implants: From Principles to Practice
• Fan-Gang Zeng, Richard R. Fay (2004) Cochlear Implants: Auditory Prostheses and Electric Hearing
• Jace Wolfe, Erin Schafer (2010) Programming Cochlear Implants
• Graeme Clark (2003) Cochlear Implants: Fundamentals and Applications
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
• nidcd.nih.gov ։ Վերցված է 2021-10-27
• David S Haynes, Rene H Gifford, George B Wanna, Alejandro C Rivas (2020) Cochlear Implants: From Principles to Practice ։ Վերցված է 2021-10-27
• nhs.uk ։ Վերցված է 2021-10-27
• health.tas.gov.au ։ Վերցված է 2021-10-27