Սուրբ Ստեփանոս և Հռիփսիմե
 |
Առաջարկվում է այս և Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցի (Հարար) հոդվածները միացնել իրար: (քննարկում) |
| Սուրբ Ստեփանոս և Հռիփսիմե | |
|---|---|
| Հիմնական տվյալներ | |
| Երկիր |  Արցախ |
Սուրբ Ստեփանոս և Հռիփսիմե, հայկական[1] եկեղեցի Ադրբեջանի Լաչինի շրջանի Աշաղի-Ֆարաջան գյուղում։
1992-2020 թվականներին այն տարածքը, որտեղ գտնվում է եկեղեցին, վերահսկում էր չճանաչված ԼՂՀ-ն։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գտնվում է Հայաստանի պատմական Սյունիք նահանգում[2][3]։
Եկեղեցին գտնվում է Հարար գյուղի արևելյան եզրին։ Հարար գյուղի մասին գրավոր վկայություններ կան 17-րդ դարից սկսած։ Գյուղը նշվում է այստեղ ստեղծված ձեռագրի հուշագրության մեջ, որտեղ խոսվում է Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցու մասին հենց որպես ձեռագրերի պատրաստման վայր։ Հաջորդ հիշատակումը վերաբերում է 19-րդ դարին։ Ըստ նրա՝ գյուղի բնակչության մեծամասնությունը հայեր էին։ Հայերը մեծապես տուժել են 1905 թվականի հայ-թաթարական ընդհարումների ժամանակ, ինչպես նաև 1918 թվականին։ 1930-ական թվականներին գյուղում այլևս հայեր չեն մնացել և այնտեղ հաստատվել են թրքացած քրդեր։ Եկեղեցին կառուցվել է 16-17-րդ դարերում, 1841 թվականի փաստաթղթերում և հետագայում հիշատակվում է որպես Սուրբ Հռիփսիմե։
Ճարտարապետություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պահպանվել է միայն հարավային պատը և մասամբ արևմտյան, երևում է աբսիդային մասը։ Ըստ հատակագծի՝ եկեղեցին միանավ է, թաղածածկ, միակ մուտքը եղել է հարավային կողմից։ Ավանդատները բացակայում էին։ Մուտքի վերևում, որպես տիմպան, կառուցվել է խաչերով տապանաքար։ Մուտքի մոտ տեղադրված է խաչքար, որի վրա հազիվ են երևում հայերեն արձանագրության հետքերը՝
«...այս խաչքարը դրեց իմ մոր միջնորդության մեջ...»
Եկեղեցու բազմաթիվ քարեր, ինչպես նաև գյուղական հայկական գերեզմանոցի տապանաքարերի մեծ մասը խորհրդային շրջանում օգտագործվել են տարբեր շենքերի կառուցման ժամանակ։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Е. Г. Пчелина. Армянские памятники на территории Азербайджанской ССР // Труды Отдела Востока. —Л., 1940. — Т. 3. — С. 253.
- ↑ name="Annegret Plontke-Lüning"/>
- ↑ Encyclopaedia iranica // ARMENIA AND IRAN vi. Armeno-Iranian relations in the Islamic periodԲնօրինակ տեքստ (անգլ.)
In accordance with this, in Armenia the Perso-Ottoman boundary began from the mountains of Javaxkʿ, and passing along the Axuryan river, the range of the Armenian mountains, the western slopes of Mt Ararat and along the Vaspurakan mountains joined the Zagros mountains. The Safavid state included within its boundaries the totality of the historic Armenian provinces of Siwnikʿ, Arcʿax, Utikʿ, Pʿaytakaran, and Persarmenia and also the eastern countries of Ararat, Gugarkʿ, and Vaspurakan.