Ստեփանոս-Տարսայիճ
| Ստեփանոս-Տարսայիճ | |
|---|---|
| Ծնվել է | անհայտ է |
| Ծննդավայր | Սյունիք |
| Մահացել է | անհայտ է |
| Ազգություն | հայ |
| Մայրենի լեզու | հայերեն |
| Կրթություն | Գլաձորի համալսարան |
| Ծնողներ | Ջալալ իշխան, Գոնցա իշխանուհի |
| Զբաղեցրած պաշտոններ | Սյունիքի իշխանաց իշխան Սյունյաց մետրոպոլիտ |
Ստեփանոս - Տարսայիճ, Սյունիքի իշխանապետ (1324-1331), Սյունիքի իշխանաց իշխան Տարսայիճ Օրբելյանի և Մինա Խաթունի թոռը։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ստեփանոս-Տարսայիճը Սյունիքնի իշխանաց իշխան Տարսայիճ Օրբելյանի և Մինա Խաթունի թոռն է։ Տարսայիճի ծնողներն են Ջալալ իշխանը և Գոնցա իշխանուհին։ Նրա ծննդյան հստակ թվականը հայտնի չէ։ Մկրտության անունը եղել է Տարսայիճ, հոգևոր կոչում ստանալուց հետո վերանվանվել է Ստեփանոս։ Մի շարք մատենագրական անուններում նշվում է անձի երկու անունների հարանուն կապակցությունը՝ Ստեփանոս-Տարսայիճ։ Մի քանի մատենագրական աղբյուրներում հանդիպում ենք, որ Տարսայիճը սովորել է Գլաձորի համալսարանում։ Նրա ուսուցիչներն են եղել Եսայի Նչեցին և Սարգիս վարդապետը[1]։ Հետաքրքիր է այն հանգամանքը, որ միաժամանակ հոգևոր իշխանության գլուխ են անցնում Օրբելյան տոհմի երկու ներկայացուցիչ՝ Հովհաննես Օրբելը և Ստեփանոս-Տարսայիճը։ Բանն այն է, որ Տարսայիճ Օրբելյանի մահվանից հետո գժտություն է սկսվել նրա որդիների միջև ժառանգական տիրույթների համար։ Ստեփանոս-Տարսայիճին վերաբերող առաջին գրավոր տեղեկությունը թվագրվում է 1314 թվականով, որբ Ստոփանոս Տարսայիճը սկսում է սովորել Գլաձորի համալսարանում։ Նրա մասին ջերմ խոսքերով է արտահայտվում Ստեփանոս Կիլիկեցին, այնուհետև Տարսայիճի մասին խոսում է նաև Կյուրոնը՝ 1321 թվականին։ 1331 թվականից Ստեփանոս-Տարսայիճը հիշվում է որպես Սյունյաց մետրոպոլիտ[2]։
Գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ստեփանոս-Տարսայիճը բացի հեգևոր գործունեությունից զբաղվել է նաև շինարարությամբ։ Նա կառուցել է Եղեգիսի նշանավոր ճարտարապետական կոթողներից մեկը՝ «Զորաց տաճարը», որի վրա մինչ օրս պահպանվում է արձանագրություն։ Տաճարը գտնվում է ներկայիս Եղեգիս գյուղի արևելքում։ Այն ծառայել է պատերազմ մեկնող զորքի համար՝ մարտիկները պատերազմ մեկնելուց առաջ եկեղեցու օրհնանքն ու սուրբ հաղորդություն էին ստանում։ Մարտից առաջ զորքը և ձիերն օրհնելն ընդունված կարգ էր, բայց Հայաստանում հենց այդ նպատակով կառուցված այլ եկեղեցի չկա։ Եկեղեցուց 30 մետր հեռավորության վրա է գտնվել Տարսայիճ իշխանի ապարանքի ճակատաքարը։ Ստեփանոս-Տարսայիճը նպաստել է Սյունյաց վանքերի նյութական բարեկեցությանը։ ախմբերը:Այս մասին որոշակի տեղեկություններ կան Որոտնավանքի 1326 թվականի վիմագիր արձանագրություններից մեկում[3]։ 1331–1339թվականներին կառուցվել է Նորավանքի Ս. Աստվածածին երկհարկ եկեղեցին (Բուրթելաշենը)։
Մահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ինչպես Տարսայիճի ծննդյան, այնպես էլ մահվան թվականը անհայտ է։ Արդեն 1333 թվականին գրիչ Կյուլոնը այլևս չի նշում Տարսայիճի անունը։ Սրանից հետևում է, որ 1331-1333 թվականներն ընկած հատվածում Տարսայիճն արդեն մահացել էր։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Գրիգոր Գրիգորյան, Սերգեյ Հախվերդյան (2001). Սյունիքի պատմություն. Երևան: Հրազդան. էջ 167. ISBN 99930-73-00-8.
- ↑ Գրիգոր Գրիգորյան, Սերգեյ Հախվերդյան (2001). Սյունիքի պատմություն. Երևան: Հրազդան. էջեր 168–168. ISBN 99930-73-00-8.
- ↑ Գրիգոր Գրիգորյան, Սերգեյ Հախվերդյան (2001). Սյունիքի պատմություն. Երևան: Հրազդան. էջ 170. ISBN 99930-73-00-8.