Թեյի արտադրությունը Շրի Լանկայում

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Թեյի արտադրությունը Շրի Լանկայում
բուսաբուծություն տարածքում Խմբագրել Wikidata
Ենթակատեգորիաթեյաբուծություն, Շրի Լանկայի գյուղատնտեսություն Խմբագրել Wikidata
Թեմայով վերաբերում էՇրի Լանկա Խմբագրել Wikidata
ԵրկիրՇրի Լանկա Խմբագրել Wikidata
Թեյի պլանտացիա (Dambatenne estates) ծովի մակարդակից մոտ 1800 մ բարձրության վրա Հապուտալեում, Հիլ Քանթրի

Շրի Լանկան (նախկինում կոչվում էր Ցեյլոն) ունի կլիմա և ծովի մակարդակից տարբեր բարձրություններ, որոնք թույլ են տալիս արտադրել «Կամելիա սինեսիս՝ ասամիկա » և «Կամելիա սինեսիս՝ սինեսիս» թեյերը, որոնց արտադրության մեծ մասը ընկնում է ասամիկա սորտին։ Թեյի արտադրությունը Շրի Լանկայում օտարերկրյա արտարժույթի հիմնական աղբյուրներից մեկն է և կազմում է ՀՆԱ-ի 2%-ը՝ 2021 թվականին Շրի Լանկայի տնտեսությանը նպաստելով ավելի քան 1,3 միլիարդ ԱՄՆ դոլարի[1]։ Արտադրության մեջ ուղղակիորեն կամ անուղղակիորեն աշխատում է ավելի քան 1 միլիոն մարդ, իսկ 1995 թվականին թեյի պլանտացիաներում և կալվածքներում ուղղակիորեն աշխատում էին 215,338 մարդ։ Բացի այդ, թեյի տնկումը փոքր սեփականատերերի կողմից աշխատատեղերի աղբյուր է հազարավոր մարդկանց համար, մինչդեռ այն նաև ապրուստի հիմնական միջոցն է տասնյակ հազարավոր ընտանիքների համար։ Շրի Լանկան աշխարհում չորրորդն է թեյի խոշորագույն արտադրողով:1995 թվականին այն աշխարհում թեյի առաջատար արտահանողն էր (այլ ոչ թե արտադրող)՝ ունենալով ընդհանուր համաշխարհային արտահանման 23%-ը, իսկ Շրի Լանկան 2020 թվականին թեյի արտահանման եկամուտով երկրորդ տեղում էր Չինաստանից հետո[2]։ Ամենաբարձր արտադրությունը՝ 340 մլն կգ, գրանցվել է 2013 թվականին, մինչդեռ 2014 թվականին արտադրությունը փոքր-ինչ կրճատվել է՝ հասնելով 338 մլն կգ-ի[3]։ Հնդկաստանը լրացուցիչ երաշխավորել է Շրի Լանկային մատակարարել 65,000 տոննա միզանյութ։ Շրի Լանկայի օրգանական գյուղատնտեսության նախաձեռնության անհաջող կատարումը երկիրը վտանգավոր կերպով մոտեցրեց գյուղատնտեսական ճգնաժամին։ Հաշվի առնելով պարարտանյութերի համաշխարհային գների աճը, անհավանական է, որ Շրի Լանկան կարողանա պարարտանյութ ձեռք բերել գերիշխող շուկայական գներով[4]։

Երկրի կենտրոնական լեռնաշխարհի խոնավությունը, զով ջերմաստիճանը և անձրևները ապահովում են կլիմա, որը նպաստում է բարձրորակ թեյի արտադրությանը։. Մյուս կողմից, թեյը, որն արտադրվում է ցածրադիր վայրերում, ինչպիսիք են Մատարա, Գալլե և Ռատնապուրա թաղամասերը՝ բարձր տեղումներով և տաք ջերմաստիճանով, ունի տտիպող հատկությունների բարձր մակարդակ։ Թեյի կենսազանգվածի արտադրությունն ինքնին ավելի բարձր է ցածրադիր վայրերում։ Նման թեյը տարածված է Մերձավոր Արևելքում։ Շրի Լանկան արտադրում է հիմնականում սև թեյեր, բայց նաև արտադրում է «CTC», սպիտակ և կանաչ թեյեր։ Կանաչ թեյի արտադրվող երկու տեսակներն են՝ վառոդի տեսակը և սենչան[5]։ Արդյունաբերությայն այս տեսակը երկիր է ներմուծվել 1867 թվականին Ջեյմս Թեյլորի կողմից, ով բրիտանացի տնկարկ էր, ժամանել էր Շրի Լանկա 1852 թվականին[6][7][8][9][10][11][12]։ Փոքր տնտեսություններում թեյի տնկումը հայտնի դարձավ 1970-ական թվականներին։ Շրի Լանկայի արտահանման շուկայի մեծ մասը գտնվում է Մերձավոր Արևելքում և Եվրոպայում, բայց կան նաև բազմաթիվ հայտատուներ ամբողջ աշխարհում՝ բարձր երկրում աճեցված նրա մասնագիտացված «Nuwara Eliya» թեյերի համար[5]։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հին Ցեյլոնի թեյի թիթեղ

Շրի Լանկայի ընդհանուր բնակչությունը 1871 թվականի մարդահամարի տվյալներով կազմում էր 2 584 780 մարդ։ 1871 թվականի ժողովրդագրական բաշխվածությունը և բնակչությունը պլանտացիաների տարածքներում ներկայացված են ստորև[13]։

Քանդի շրջան, Շրի Լանկայում թեյի արտադրության կենտրոնը
1871 ժողովրդագրական բաշխում
Շրջան Ընդհանուր բնակչություն կալվածքների թիվ Կալվածքներ

իբնակչություն

Անշարժ գույքի բնակչության տոկոս
Քանդի շրջան 258,432 625 81,476 31.53
Բադուլլա շրջան 129,000 130 15,555 12.06
Մատալե թաղ 71,724 111 13,052 18.2
Կեգալ շրջան 105,287 40 3,790 3.6
Սաբարագամուվա 92,277 37 3,227 3.5
Նուվարա Էլիա շրջան 36,184 21 308 0.85
Կուրունեգալա շրջան 207,885 21 2,393 1.15
Մատարա շրջան 143,379 11 1,072 0.75

Առևտրային արտադրության աճ և պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հենրի Ռենդոլֆ Թրաֆորդը, 1880-ական թվականներին Ցեյլոնում թեյի մշակության առաջամարտիկներից մեկը

Գրանցված թեյի արտադրությունն ըստ բարձրության[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թեյի գրանցված արտադրությունը հեկտարներով և ընդհանուր քառակուսի մղոններով ըստ բարձրության կատեգորիայի Շրի Լանկայում, 1959–2000 թթ[13]։

Տարի Բարձր բարձրության հեկտարներ Միջին բարձրության հեկտարներ Ցածր բարձրության հեկտարներ Ընդամենը

hectares

Ընդամենը

square miles

1959 74,581 66,711 46,101 187,393 723.5
1960 79,586 69,482 48,113 197,181 761.3
1961 76,557 97,521 63,644 237,722 917.8
1962 76,707 97,857 64,661 239,225 923.7
1963 76,157 95,691 65,862 237,710 917.8
1964 81,538 92,281 65,759 239,578 925.0
1965 87,345 92,806 60,365 240,516 928.6
1966 87,514 93,305 60,563 241,382 932.0
1967 87,520 93,872 60,945 242,337 935.7
1968 81,144 99,359 61,292 241,795 933.6
1969 81,092 98,675 61,616 241,383 932.0
1970 77,549 98,624 65,625 241,798 933.6
1971 77,936 98,624 65,625 242,185 935.1
1972 77,639 98,252 65,968 241,859 933.8
1973 77,793 98,165 66,343 242,301 935.5
1974 77,693 97,875 66,622 242,190 935.1
1975 79,337 98,446 64,099 241,882 933.9
1976 79,877 94,338 66,363 240,578 928.9
1977 79,653 94,835 67,523 242,011 934.4
1978 79,628 95,591 68,023 243,242 939.2
1979 78,614 97,084 68,401 244,099 942.5
1980 78,786 96,950 68,969 244,705 944.8
1981 78,621 96,853 69,444 244,918 945.6
1982 77,769 96,644 67,728 242,141 934.9
1983 71,959 90,272 67,834 230,065 888.3
1984 74,157 90,203 63,514 227,874 879.8
1985 74,706 89,175 67,769 231,650 894.4
1986 73,206 85,216 64,483 222,905 860.6
1987 72,773 84,445 64,280 221,498 855.2
1988 72,901 84,227 64,555 221,683 855.9
1989 73,110 84,062 64,938 222,110 857.6
1990 73,138 83,223 65,397 221,758 856.2
1991 73,331 82,467 65,893 221,691 856.0
1992 74,141 85,510 62,185 221,836 856.5
1994 51,443 56,155 79,711 187,309 723.2
1995 51,443 56,155 79,711 187,309 723.2
1996 52,272 56,863 79,836 188,971 729.6
1997 51,444 58,155 79,711 189,310 730.9
1998 51,444 58,155 79,711 189,310 730.9
2000 52,272 56,863 79,836 188,971 729.6

Շրի Լանկայի թեյերի հիմնական նպատակակետ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շրի Լանկայի թեյի ամենակարևոր արտաքին շուկաներն են՝ ԱՊՀ նախկին խորհրդային բլոկի երկրները, Արաբական Միացյալ Էմիրությունները, Ռուսաստանը, Սիրիան, Թուրքիան, Իրանը, Սաուդյան Արաբիան, Իրաքը, Մեծ Բրիտանիան, Եգիպտոսը, Լիբիան և Ճապոնիան։.[14]

Շրի Լանկայի թեյի համար ամենակարեւոր արտաքին շուկաները հետեւյալն են՝ ներկրվող միլիոնավոր կիլոգրամներով եւ միլիոնավոր ֆունտներով։ Թվերն արձանագրվել են 2000 թվականին[13]։

Sacks of tea ready to be shipped
Ընդհանուր արտահանում
Երկիր Միլիոն կիլոգրա Միլչոնpounds Total Percent
ԱՊՀ երկրներ 57.6 127.0 20
Արաբական միացյալ Էմիրություններ 48.1 106.0 16.7
Ռուսաստան 46.1 101.6 16.01
Սիրիա 21.5 47.4 7.47
Թուրքիա 20.3 44.8 7.05
Իրան 12.5 27.6 4.34
Սաուդյան Արաբիա 11.4 25.1 3.96
Իրաք 11.1 24.5 3.85
Մեծ Բրիտանիա 10.2 22.5 3.54
Եգիպտոս 10.1 22.3 3.51
Լիբիա 10.0 22.0 3.47
Ճապոնիա 8.3 18.3 2.88
Գերմանիա 5.0 11.0 1.74
Այլ 23.7 52.2 8.23
Ընդհանուր 288 634.9 100

Եկամուտների վիճակագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տարի Թեյի արտահանման ընդհանուր եկամուտը (մլն. ԱՄՆ դոլար)
2019 $1,346
2020 Decrease$1,241
2021 $1,324
2022 Decrease$1,258

Բրենդինգ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ցեյլոնի թեյի առյուծի լոգոն

Շրի Լանկայի թեյի խորհուրդը Ցեյլոնյան թեյի առյուծի տարբերանշանի օրինական սեփականատերն է։ Լոգոն որպես ապրանքանիշ գրանցվել է բազմաթիվ երկրներում։ Առյուծի պատկերանշանը թեյի տուփի վրա հայտնվելու համար այն պետք է համապատասխանի չորս չափանիշների։

  1. Առյուծի լոգոն կարող է օգտագործվել միայն ցեյլոնյան թեյի սպառողական փաթեթների վրա։
  2. Փաթեթները պետք է պարունակեն 100 տոկոս մաքուր ցեյլոնյան թեյ։
  3. Փաթեթավորումը պետք է կատարվի միայն Շրի Լանկայում։
  4. Առյուծի լոգոն օգտագործող ապրանքանիշերը պետք է համապատասխանեն Շրի Լանկայի թեյի խորհրդի կողմից սահմանված որակի չափանիշներին[15]։

Լոգոն ամբողջ աշխարհում համարվում է «բարձր որակի հայտնի նշան»[16]։ Շրի Լանկայի թեյի խորհուրդը համաձայնագիր է ստորագրել երեք տարվա ընթացքում 4 միլիոն ԱՄՆ դոլար արժողությամբ Շրի Լանկայի կրիկետի ազգային թիմին և Շրի Լանկայի կանանց կրիկետի ազգային թիմին իրենց արտասահմանյան շրջագայություններին հովանավորելու մասին[17]։

Հետազոտություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թեյի գիտահետազոտական ինստիտուտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թեյի հետազոտությունների մասին օրենքն ընդունվել է խորհրդարանի կողմից 1925 թվականին և հիմնադրվել է Թեյի հետազոտությունների ինստիտուտը (TRI): Ներկայումս այն երկրում միակ ազգային մարմինն է, որը ստեղծում և տարածում է թեյի մշակման և մշակման հետ կապված նոր հետազոտություններ և տեխնոլոգիաներ[18]։

Սկսած 1970-ական թվականների սկզբից, ԱՄՆ-ի Մերիլենդ նահանգում գտնվող Բեթեզդաի Ստոմատոլոգիական հետազոտությունների ազգային ինստիտուտի երկու հետազոտողներ իրականացրել են մի շարք հետազոտական ծրագրեր, որոնցում նրանք կազմակերպել են երկարատև ուսումնասիրության խումբ թամիլական թեյի մեծ թվով աշխատողների համար, ովքեր աշխատում էին Դանսինանում և Հարոուում՝ 80 կիլոմետր (50 mi) Քանդիից։ Այս ուղենշային ուսումնասիրությունը հնարավոր է եղել, քանի որ թեյի պլանտացիաներում աշխատողները, ինչպես հայտնի է, երբեք չեն կիրառել բերանի խոռոչի հիգիենայի որևէ ավանդական միջոց՝ դրանով իսկ որոշակի պատկերացում կազմելով մարդու մոտ պարոդոնտալ հիվանդության բնական պատմության մասին[19]։

Կայունության ստանդարտներ և հավաստագրեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կան մի քանի կազմակերպություններ, ինչպես միջազգային, այնպես էլ տեղական, որոնք խթանում և պահպանում են Շրի Լանկայում թեյի վերաբերյալ կայունության չափանիշներն ու հավաստագրերը։

Շրի Լանկայում գործող միջազգային կազմակերպություններից են «Rainforest Alliance»-ը, «Fairtrade»-ը, «UTZ Certified»-ը և «Ethical Tea Partnership»-ը։ Փոքր օրգանական ֆերմերների ասոցիացիան (SOFA) տեղական կազմակերպություն է, որը նվիրված է օրգանական գյուղատնտեսությանը։

Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Թեյի պլանտացիաներ Վեվալթալավայում
    Թեյի պլանտացիաներ Վեվալթալավայում
  • Թեյի պլանտացիաներ Հապուտալեի մոտ, Ուվա
    Թեյի պլանտացիաներ Հապուտալեի մոտ, Ուվա
  • Թեյի պլանտացիաներ Նուվարա Էլիայում
    Թեյի պլանտացիաներ Նուվարա Էլիայում
  • Թեյի տերևներ հավաքելը
    Թեյի տերևներ հավաքելը
  • Թեյի տերևներ
    Թեյի տերևներ
  • Թեյի բերքահավաք Շրի Լանկայում
    Թեյի բերքահավաք Շրի Լանկայում

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Nadeera, Dilshan. «Lankan tea exports earned $ 1.3 Bn in 2021» (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ մարտի 6-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 1-ին.
  2. ↑ «Leading tea exporting countries worldwide in 2020». Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ հունվարի 31-ին. Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 22-ին.
  3. ↑ Central Bank of Sri Lanka, 2014, Annual Report, http://www.cbsl.gov.lk/pics_n_docs/10_pub/_docs/efr/annual_report/AR2014/English/content.htm Արխիվացված 2015-08-03 Wayback Machine
  4. ↑ «Indian Assistance to Sri Lanka: Lifeline or Chokehold?». thediplomat.com (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ հունիսի 1-ին. Վերցված է 2023 թ․ սեպտեմբերի 21-ին.
  5. ↑ 5,0 5,1 Smith, Krisi (2016). World Atlas of Tea (English). Great Britain: Mitchell Beazley. էջ 157. ISBN 978-1-78472-124-4.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  6. ↑ «TED Case Studies – Ceylon Tea». American University, Washington, DC. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ փետրվարի 23-ին. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 27-ին.
  7. ↑ «Sri Lanka tops tea sales». BBC. 2002 թ․ փետրվարի 1. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ մայիսի 3-ին. Վերցված է 2008 թ․ ապրիլի 28-ին.
  8. ↑ «Sri Lanka Tea Tour». The Tea Association of the USA. August 11–17, 2003. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ ապրիլի 17-ին. Վերցված է 2008 թ․ ապրիլի 5-ին.
  9. ↑ «Role of Tea in Development in Sri Lanka». United Nations Economic and Social Commission for Asia and the Pacific. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  10. ↑ «South Asia Help for Sri Lanka's tea industry». BBC News. 1999 թ․ ապրիլի 4. Արխիվացված օրիգինալից 2009 թ․ հունիսի 30-ին. Վերցված է 2008 թ․ ապրիլի 5-ին.
  11. ↑ «Sri Lanka moves to protect tea industry». BBC News. 2003 թ․ փետրվարի 19. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ ապրիլի 7-ին. Վերցված է 2008 թ․ ապրիլի 5-ին.
  12. ↑ «Just 64p a day for tea pickers in Sri Lanka». BBC News. 2005 թ․ սեպտեմբերի 20. Արխիվացված օրիգինալից 2009 թ․ հունիսի 30-ին. Վերցված է 2008 թ․ ապրիլի 5-ին.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 Holsinger, Monte (2002). «Thesis on the History of Ceylon Tea». History of Ceylon Tea. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հունիսի 19-ին. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 25-ին.
  14. ↑ «Sri Lanka tops tea sales». BBC. 2002 թ․ փետրվարի 1. Արխիվացված օրիգինալից 2004 թ․ մայիսի 2-ին. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 25-ին.
  15. ↑ «Tea from Sri Lanka» (PDF). Sri Lanka Export Development Board. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2021 թ․ հունիսի 30-ին. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 27-ին.
  16. ↑ Johnsson, S. (2016 թ․ մայիսի 23). «The green gold from Sri Lanka» (PDF). Linnaeus University. էջ 43. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 1-ին. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 27-ին.
  17. ↑ «Ceylon Tea - The Official Overseas Sponsor of Sri Lanka Cricket». srilankateaboard.lk. Sri Lanka Tea Board. 2015 թ․ հունվարի 7. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ նոյեմբերի 5-ին. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 27-ին.
  18. ↑ Who we are Արխիվացված 2017-04-27 Wayback Machine, Tea Research Institute - Sri Lanka. Retrieved April 2017
  19. ↑ Löe, H, et al. Natural history of periodontal disease in humans. J Clin Perio 1986;13:431–440.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Թեյի_արտադրությունը_Շրի_Լանկայում&oldid=9946611» էջից