Թըրների մրցանակ

Թըրների մրցանակ ;
Տեսակ	արվեստի բնագավառի մրցանակ
Երկիր	Միացյալ Թագավորություն
Հիմնադրվել է	1984
Պարգևադրող	Թեյթ
Անվանված է	Ուիլյամ Թըրներ
Կայք	tate.org.uk/turner-prize/about

Թըրների Մրցանակ (անգլ.՝ The Turner Prize), մրցանակ ժամանակակից արվեստի բնագավառում, աշխարհի ամենահեղինակավոր մրցանակներից մեկը։ Անվանակոչված է 19-րդ դարի անգլիացի նկարիչ Ուիլյամ Թըրների պատվին։ Հիմնադրվել է 1984 թվականին։

Մրցանակակիր կարող է դառնալ ցանկացած նկարիչ, ով աշխատել է և ցուցադրել իր գործերը Մեծ Բրիտանիայում վերջին 12 ամիսների ընթացքում։ 1991 թվականից մինչև 2016 թվականը գոյություն ուներ նաև տարիքային սահմանափակում թեկնածուների համար. նրանք պետք է լինեին 50 տարեկանից ոչ մեծ։

Բոլոր նկարիչներն առաջադրվում են իրենց ինչ-որ մի կոնկրետ ցուցահանդեսի կամ աշխատանքի համար։ Կարճ ցուցակի հայտարարությունից հետո հանդիսատեսին է ցուցադրվում նկարիչ-թեկնածուների համատեղ ցուցահանդեսը, որը տևում է հաղթողի հայտարարելուց երկու-երեք ամիս առաջ և մոտ մեկ ամիս հետո։ Ցուցահանդեսին նկարիչները ցույց են տալիս արդեն ինչ-որ այլ բան, նրանց նոր աշխատանքներն ակտիվորեն քննարկվում են մամուլում, այս դեպքում հաղթողը պարգևատրվում է այն սկզբնական ցուցահանդեսի համար, որի շնորհիվ նա ընկել է կարճ ցուցակի մեջ։

Մրցանակի գոյության առաջին տասնամյակներին թեկնածուների ցուցահանդեսն ու պարգևադրումը տեղի էին ունենում լոնդոնյան Tate Britain-ում, 2011 թվականից Թըրների մրցանակաբաշխությունն ամեն անգամ անցկացվում է Միացյալ Թագավուրության նոր քաղաքում։

Մրցանակի պատմությունն ու հեղինակությունն այնպիսին են, որ հանդիսատեսն սպասում է ժյուրիից համարձակ և նույնիսկ սկանդալային ընտրություն։ Սակայն ոչ ամեն տարի հաղթող է հանդիսանում ամենածայրահեղ նկարիչը կարճ ցուցակից։

2020 թվականին՝ առաջին անգամ 30 տարվա ընթացքում, մրցանակի շնորհումը չեղարկվեց։ Պատճառը COVID-19 պանդեմիայի պայմաններում կարանտինը եղավ։ Ավանդական մրցույթի փոխարեն կազմակերպիչները որոշեցին հովանավորների օգնությամբ 12,2 հազար դոլլար դրամաշնորհ տալ տասը վարպետների^[1]։

Թեկնածուներ և դափնեկիրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այս օրվա դրությամբ Թըրների մրցանակի դափնեկիրները ստանում են 25000 ֆունտ, կարճ ցուցակի մյուս հավակնորդները` 5000 ֆունտ յուրաքանչյուրը։

Տարի	Հաղթող	Դափնեկիր չդառցած թեկնածուներ
1984	Մալքոլմ Մոռլի	Ջիլբերտ և Ջորջ Ռիչարդ Դիքոն Ռիչարդ Լոնգ Հովարդ Հոջքին
1985	Հովարդ Հոջքին	Թերի Ատքինսոն Թոնի Կռեգ Յան Համիլտոն Ֆինլեյ
1986	Ջիլբերտ և Ջորջ	Վիկտոր Բըրջին Բիլ Վուդրոու Դերեք Ջարմեն Արվեստ և լեզու
1987	Ռիչարդ Դիքոն	Պատրիկ Քոլֆիլդ Ռիչարդ Լոնգ
1988	Թոնի Կռեգ	Ռիչարդ Համիլթոն Ռիչարդ Լոնգ Բոյդ Ուեբ Լյուսյեն Ֆրեյդ
1989	Ռիչարդ Լոնգ	Ջուզեպե Պենոնե Փաուլա Ռեգու Շոն Սքալի Լյուսյեն Ֆրեյդ Ջիլիան Էյրս
1990	Մրցանակը չի շնորհվել
1991	Անիշ Կապուր	Ռեյչել Ուայթրեդ
1992	Գրենվիլ Դեվի	Դեմիեն Հըրսթ
1993	Ռեյչել Ուայթրեդ	Շոն Սքալի
1994	Էնթոնի Գորմլի	Փիթեր Դոյգ
1995	Դեմիեն Հըրսթ	Մարկ Ուոլինգեր Մոնա Հաթում
1996	Դուգլաս Գորդոն	Գերի Հյում
1997	Ջիլիան Ուերինգ	Կորնելիա Փարքեր
1998	Քրիս Օֆիլի	Տասիտա Դին Սեմ Սեյլոր Վուդ
1999	Սթիվ Մաքքվին	Թրեյսի Էմին
2000	Վոլֆգանգ Թիլմանս	Գլեն Բրաուն Տոմոկո Տակահասի
2001	Մարտին Քրիդ
2002	Քիթ Թայսոն	Ֆիոնա Բաններ Լիամ Գիլլիկ
2003	Գրեյսոն Փերի	Ջեյք և Դինոս Չեփմեններ
2004	Ջերեմի Դելեր	Կութլուգ Ատաման Յինկա Շոնիբարե
2005	Սայմոն Սթարլինգ	Դարեն Ալմոնդ Ջիմ Լեմբի
2006	Թոմմա Աբթսс	Ֆիլ Քոլինզ Ռեբեկա Ուորեն
2007	Մարկ Ուոլինգեր
2008	Մարկ Լեքի
2009	Ռիչարդ Ռայթ	Լյուսի Սքայեր Ռոջեր Հայորնս
2010	Սյուզան Ֆիլիփց	Դեքստեռ Դելվուդ The Otolith Group
2011	Մարտին Բոյս^[2]
2012	Էլիզաբեթ Փրայս	Փոլ Նոբլ^[3] Լյուկ Ֆաուլեր
2013	Լոր Պռուվո^[4]	Թինո Սեգալ
2014	Դունկան Քեմփբել
2015	Assemble
2016	Հելեն Մարթեն
2017	Լյուբայնա Հիմիդ^[5]
2018	Շարլոթ Փրոջեռ