Իմ սիրելի մանչուկներ
| Իմ սիրելի մանչուկներ | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | գրական ստեղծագործություն |
| Հեղինակ | Լև Կասիլ |
| Բնագիր լեզու | ռուսերեն |
| Հրատարակվել է | 1944 |
«Իմ սիրելի մանչուկներ» (ռուս.՝ «Дорогие мои мальчишки»), Լև Կասիլի վիպակը[1], որը գրվել է Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին։ Ստեղծագործության հիմնական թեմատիկան դեռահասների առօրյան է, որոնք թիկունքում փոխարինել են ռազմաճակատ մեկնած իրենց հայրերին ու ավագ եղբայրներին։
Սյուժե[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիպակի գործողությունները տեղի են ունենում Վոլգա գետի ափին տեղակայված փոքր քաղաքում Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին։ Վիպակի գլխավոր հերոսը՝ Կապկա Բուտիրևը, բավականին հայտնի է քաղաքում։ Սինեգորցիներ Վալերա Չերեպաշինը և Տիմկան նկատում են Կապկային, որը, լինելով որբ, ամեն կերպ խնամում է կրտսեր եղբորը և քրոջը, և փորձում են օգնել նրան իրենց հնարավորությունների սահմաններում։
Քաղաքի հանգիստ կյանքը խախտում է յունգաների ժամանումը․ տղաները կոնֆլիկտի մեջ են մտնում նրանց հետ՝ նրանց համարելով պճնամոլներ։ Սակայն հեղինակը զգուշացնում է ընթերցողին, որ այդ տղաներին բաժին են ընկել անտանելի ռազմական փորձարկումներ։ Երիտասարդ «պարծենկոտները» շուտով պետք է ցույց տան իրենց գիտելիքները մարտական պայմաններում։ Մահվան վտանգն ու մտերմությունը հաշտեցնում ու միավորում են նախկին մրցակիցներին՝ սինեգորցիներին և յունգաներին։ Իսկ մարտից հետո միչմանը նույնիսկ գովում է Կապկային խիզախության համար և գուշակում, որ նա նավաստի կդառնա։
Ամբողջ պատմության ընթացքում հեղինակը տալիս է որոշ ակնարկներ և հիշատակումներ անհայտ Սինեգորիայի մասին։ Գլխավոր հերոսների արարքներում առկա տարօրինակությունները կրում են ինչ-որ առեղծվածայնություն։ Բայց Կասիլը չի շտապում բացահայտել այդ գաղտնիքները և երկար ժամանակ ընթերցողի համար ինտրիգ է թողնում։ Գաղտնիքը բացահայտվում է միայն ստեղծագործության կեսին․ տասներորդ գլուխը բարձրացնում է գաղտնիքի վարագույրը և պատմում Սինեգորիայի տղայական խաղի առաջացման պատմությունը։
Գլխավոր հերոսներն ունեն իրենց ուսուցիչը՝ Արսենի Պետրովիչ Գայը, որը տղաների համար նաև ընկեր է։ Հենց Գայն է տղաների հետ հորինել այդ խորհրդավոր Սինեգորիան։
Ստեղծման պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հայրենական մեծ պատերազմի առաջին օրերից Լև Կասիլը եղել է մի շարք թերթերի և ռադիոյի թղթակից։ Այդ ժամանակ խորհրդային ժողովուրդը ականատես է եղել դեռահասների հերոսությանը այսպես կոչված «խաղաղ ճակատում»՝ գործարաններում ու ֆաբրիկաներում։ Կասիլը հաճախ է եղել Ուրալի և Մոսկվայի արհեստագործական ուսումնարաններում, որտեղ տղաները և աղջիկները, որոնք դեռ պետք է սովորեին դպրոցում, դառնում էին բանվորներ՝ փոխարինելով պատերազմ գնացած մեծահասակներին[2]։
Կասիլն իր վիպակը նվիրել է Արկադի Գայդարին[3]․ մանկագրին հեշտությամբ կարելի է ճանաչել ստեղծագործության հերոսներից մեկի՝ Արսենի Պետրովիչ Գայի կերպարում։ «Իմ սիրելի մանչուկներ» ստեղծագործությունը գրելու ժամանակ արդեն հայտնի էր, որ Գայդարը զոհվել է ռազմաճակատում։ Վիպակն ավարտվել է 1944 թվականին և այդ ժամանակ հրատարակվել է Դետգիզի կողմից[4]։
Հրատարակություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«Իմ սիրելի մանչուկներ» վիպակը բազմիցս վերահրատարակվել է ռուսերենով, ինչպես նաև թարգմանվել է ԽՍՀՄ ժողովուրդների լեզուներով։ Ֆրանսիայում այն լույս է տեսել հատուկ գրքերի շարքում, որում ներառվել են բոլոր երկրների ամենահայտնի մանկական գրքերը։ Բացի այդ, գիրքը վերահրատարակվել է նաև Լեհաստանում, Բուլղարիայում, Հարավսլավիայում և Չեխոսլովակիայում[4]։
Էկրանավորումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«Իմ սիրելի մանչուկներ» վիպակի հիման վրա 1946 թվականին ռեժիսորներ Էրաստ Գարինը և Խեսյա Լոկշինան նկարահանել են «Սինեգորիա» գեղարվեստական ֆիլմը[5]։ Վադիմ Զոբինի «Մանչուկներ» (ռուս.՝ «Мальчишки») երկսերիանոց ֆիլմը գրական աղբյուրից և առաջին էկրանավորումից տարբերվում է նատուրալիզմով և ողբերգականությամբ[6]։
Երկու ֆիլմերից բացի, 2020 թվականին՝ Հայրենական մեծ պատերազմում տարած հաղթանակի 75-ամյակի կապակցությամբ կոմպոզիտոր Սերգեյ Պլեշակը լիբրետոյի հիման վրա, որը Նիկոլայ Գոլը գրել էր «Իմ սիրելի մանչուկներ» վիպակի հիման վրա, գրել է «Մանչուկներ» (ռուս.՝ «Мальчишки») մեկ ակտով օպերան[7]։ Օպերան երիտասարդ հանդիսատեսի համար բեմադրվել է 2021 թվականին ռեժիսոր Նատալյա Կարպինսկայայի կողմից Մ. Ի. Գլինկայի անվան երգչախմբային ուսումնարանում։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Հայկական սովետական հանրագիտարան, խմբագիր՝ Վիկտոր Համբարձումյան, Երևան, Հայ սովետական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1979։]
- ↑ Собрание сочинений, 1965, էջ 602
- ↑ Людмила Васильева (2020 թ․ հուլիսի 10). «Нестареющие дорогие его мальчишки». МГК КПРФ. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 14-ին.
- ↑ 4,0 4,1 Собрание сочинений, 1965, էջ 603
- ↑ «Սինեգորիա»(անգլ.) ֆիլմը Internet Movie Database կայքում
- ↑ «Мальчишки»(անգլ.) ֆիլմը Internet Movie Database կայքում
- ↑ Зинаида Арсеньева (2020 թ․ մարտի 12). «Юбилей на сцене. Композитор Сергей Плешак - о музыке для детей и опере «Мальчишки»». Санкт-Петербургские ведомости. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 14-ին.
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Лев Кассиль. Собрание сочинений в 5 томах. — Детская литература, 1965. — Т. 2. — 608 с.