Jump to content

Խաղաղության Նոբելյան մրցանակի դափնեկիրների ցանկ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Նորվեգիայի Նոբելյան ինստիտուտը Օսլոյի կենտրոնում

Խաղաղության Նոբելյան մրցանակ (շվեդ.՝ Nobels fredspris), հեղինակավոր մրցանակ, որն ամեն տարի Նոբելյան հիմնադրամի կողմից հանձնվում է խաղաղության ամրապնդման բնագավառում ձեռքբերումների համար։ Ալֆրեդ Նոբելի կողմից իր կտակով հաստատված հինգ Նոբելյան մրցանակներից մեկը, որը գրվել է 1895 թվականի նոյեմբերի 27-ին՝ Փարիզում[1][2][3]։

Խաղաղության Նոբելյան մրցանակը շնորհվում է ամեն տարի սկսած 1901 թվականից։ ԱԱյս ընթացքում 97 մրցանակ է հանձնվել։ Ընդ որում, 19 անգամ պարգևատրում չի կատարվել. 1914-1916, 1918, 1923, 1924, 1928, 1932, 1939-1943, 1948, 1955-1956, 1966-1967 և 1972 թվականներին։ Նման բան նախատեսված է Նոբելյան հիմնադրամի կանոնադրությամբ այն դեպքում, եթե հավակնորդների ոչ մի գործունեություն բավականաչափ նշանակալի չէ[3]։ 1901 թվականին Խաղաղության մրցանակի առաջին դափնեկիրներ են դարձել շվեյցարացի Ժան Անրի Դյունանը և ֆրանսիացի Ֆրեդերիկ Պասին։ 2016 թվականին մրցանակի դափնեկիր Է դարձել Կոլումբիայի նախագահ Խուան Մանուել Սանտոսը։ 97 մրցանակներից 66 անգամ մրցանակն ամբողջությամբ հանձնվել է մեկ դափնեկրի, 29 անգամ խաղաղության մրցանակը բաժանվել է երկու դափնեկիրների միջև, 2 անգամ մրցանակը կիսել են միանգամից երեք դափնեկիրներ։ Նոբելյան հիմնադրամի կանոնադրության մեջ ասվում է, որ խաղաղության մրցանակը «ոչ մի դեպքում չի կարող բաժանվել ավելի քան երեք դափնեկիրների միջև»[3]։

1901 թվականից Խաղաղության Նոբելյան մրցանակը շնորհվել է 130 դափնեկիրների, որոնց թվում եղել են 26 կազմակերպություններ։ Միաժամանակ, Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեն մրցանակ է ստացել երեք անգամ, իսկ ՄԱԿ-ի Փախստականների հարցերով գերագույն հանձնակատարի վարչությունը՝ երկու անգամ։ 2016 թվականին մրցանակի արժանացած 104 անձանց թվում եղել է 16 կին։ 1905 թվականին առաջին կին դափնեկիր Է դարձել Բերտա ֆոն Զուտները։ Դափնեկիրների միջին տարիքը 1901 թվականից մինչև 2016 թվականն ընկած ժամանակահատվածում կազմում է 61 տարեկան։ 2016 թվականին ամենաերիտասարդ դափնեկիրը պակիստանցի իրավապաշտպան Մալալա Յուսուֆզայն է, որը պարգևատրման պահին՝ 2014 թվականին 17 տարեկան էր, իսկ ամենատարեցը բրիտանացի Ջոզեֆ Ռոտբլատն է, որը պարգևատրվել է 1995 թվականին՝ 87 տարեկան հասակում[3]։ Մեկ անգամ խաղաղության մրցանակը շնորհվել է հետմահու՝ Դագ Համարշոլդին 1961 թվականին։ 1974 թվականից ի վեր Նոբելյան հիմնադրամի կանոնադրությունը սահմանում է, որ մրցանակը չի կարող հետմահու պարգևատրվել, եթե մահը տեղի չի ունեցել Նոբելյան մրցանակի հայտարարությունից հետո[3]։

Թեկնածուների ընտրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նոբելյան հիմնադրամի կանոնադրության համաձայն՝ թեկնածուներ կարող են առաջադրել հետևյալ անձինք[4]՝

  • ազգային խորհրդարանների և կառավարությունների անդամներ, նախարարների կաբինետի անդամներ և ինքնիշխան պետությունների նախարարներ, ինչպես նաև պետությունների ղեկավարներ
  • ՄԱԿ-ի Միջազգային դատարանի և Հաագայի միջնորդ դատարանի մշտական պալատի անդամներ
  • միջազգային իրավունքի ինստիտուտի անդամներ
  • համալսարանական դասախոսներ, առաջադեմ դասախոսներ, պատմության, հասարակական գիտությունների, իրավագիտության, փիլիսոփայության, աստվածաբանության և կրոնի դոցենտ, բուհերի ռեկտորներ և տնօրեններ (կամ դրանց համարժեքներ), Խաղաղության գիտահետազոտական ինստիտուտների և արտաքին քաղաքականության ինստիտուտների տնօրեններ
  • Խաղաղության Նոբելյան մրցանակի դափնեկիրներ
  • տնօրենների խորհրդի անդամներ կամ դրա համարժեքը այն կազմակերպությունների համար, որոնք արժանացել են Խաղաղության Նոբելյան մրցանակի
  • Նորվեգիայի Նոբելյան կոմիտեի ներկայիս և նախկին անդամներ
  • Նորվեգիայի Նոբելյան կոմիտեի նախկին խորհրդականներ[4]

Դափնեկիրների ցանկ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թվական Դափնեկիր Երկիր Հիմնավորում
1901 Անրի Դյունան Շվեյցարիա Շվեյցարիա Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի ստեղծման գործում նրա ներդրման համար[5]։
Ֆրեդերիկ Պասի Ֆրանսիա Ֆրանսիա Երկար տարիների խաղաղարար ջանքերի համար։ Խաղաղության և ազատության լիգայի հիմնադիր և նախագահ[5]։
1902 Էլիե Դուկոմուն Շվեյցարիա Շվեյցարիա Ի նշան խաղաղության միջազգային բյուրոյի հիմնադրման արժանիքների ճանաչման՝ Եվրոպայի տարբեր պացիֆիստական հասարակությունների գործունեությունը համակարգելու համար։

Խաղաղության միջազգային բյուրոյի պատվավոր քարտուղար (Բեռն, Շվեյցարիա)[6]

Շառլ Գոբա Միջազգային արբիտրաժի գործում կատարած ջանքերի համար

Խաղաղության միջազգային բյուրոյի (Բեռն, Շվեյցարիա) և Միջխորհրդարանական միության պատվավոր քարտուղար[6]։

1903 Ուիլյամ Կրիմեր Միացյալ Թագավորություն Միացյալ Թագավորություն Արբիտրաժի միջոցով խաղաղության հասնելու ջանքերի նշանավորման համար[7]։
1904 Միջազգային իրավունքի ինստիտուտ Բելգիա Բելգիա Աշխարհում առաջին կազմակերպություններից մեկը, որը սահմանեց միջազգային իրավունքի սկզբունքները, որդեգրեց դրա կոդավորումը և առաջարկեց միջազգային խնդիրների լուծման ուղիներ[8]։
1905 Բերտա ֆոն Զուտներ Ավստրո-Հունգարական կայսրություն Ակտիվ պացիֆիստական գործունեության համար[9]։
1906 Թեոդոր Ռուզվելտ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Պորտսմուտի պայմանագրի ստորագրման գործում իր դերի համար[10]։
1907 Էրնեստո Մոնետա Իտալիա Իտալիա Հանուն խաղաղության իր անխոնջ գործունեության համար[11]։
Լուի Ռենո Ֆրանսիա Ֆրանսիա Ֆրանսիայում միջազգային իրավունքի իսկական հանճար[11]։
1908 Կլաս Արնոլդսոն Շվեդիա Շվեդիա Նորվեգական հակամարտության կարգավորմանը մասնակցելու համար[12]։
Ֆրեդերիկ Բայեր Դանիա Դանիա Սկանդինավյան Միջխորհրդարանական միության ստեղծման օգտին՝ տարածաշրջանային համագործակցության ամրապնդման համար[12]։
1909 Օգյուստ Բերնաերտ Բելգիա Բելգիա Միջազգային արբիտրաժի և սպառազինությունների կրճատման պայքարում գործադրած ջանքերի համար[13]։
Փոլ Անրի Բենջամին Էստուրնել դե Կոնստան Ֆրանսիա Ֆրանսիա Ֆրանսիայի և հարևան երկրների միջև արբիտրաժի մասին պայմանագրերի համար[13]։
1910 Խաղաղության միջազգային բյուրո Շվեյցարիա Շվեյցարիա Զինաթափման համաժողովներ կազմակերպելու համար[14][15]։
1911 Տոբիաս Ասեր Նիդերլանդներ Նիդերլանդներ Միջազգային արբիտրաժի ոլորտում աշխատելու համար[16]։
Ալֆրեդ Ֆրիդ Ավստրո-Հունգարական կայսրություն Իր միջազգային գործունեության համար[16]։
1912 Էլիու Ռուտ[A] Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Արևմտյան կիսագնդում խաղաղության ամրապնդման ջանքերի համար[17]։
1913 Անրի Լաֆոնտեն Բելգիա Բելգիա Որպես Եվրոպայում խաղաղության համար ժողովրդական շարժման իսկական առաջնորդ[18]։
1914 Առաջին Համաշխարհային պատերազմ
1915
1916
1917 Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտե Շվեյցարիա Շվեյցարիա Ռազմագերիների վիճակի բարելավման գործունեության համար[19]։
1918 Առաջին Համաշխարհային պատերազմ
1919 Վուդրո Վիլսոն[A] Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Մարդկության հիմնարար օրենքը ժամանակակից միջազգային քաղաքականության մեջ մտցնելու համար[20]։
1920 Լեոն Բուրժուա Ֆրանսիա Արբիտրաժի միջոցներով խաղաղության հաստատման ջանքերի համար[21]։
1921 Կարլ Բրանտինգ Շվեդիա Շվեդիա Շվեդիայի և Նորվեգիայի միջև վեճը խաղաղ լուծելու և Ազգերի Լիգայում աշխատելու ջանքերի համար[22]։
Քրիստիան Լանգե Նորվեգիա Նորվեգիա Արբիտրաժը որպես միջազգային հակամարտությունների լուծման միջոց քարոզելու համար[22]։
1922 Ֆրիտյոֆ Նանսեն Անպաշտպաններին օգնություն ցուցաբերելու բազմամյա ջանքերի համար[23][24]։
1923 Մրցանակը չի շնորհվել
1924
1925 Օսթին Չեմբեռլեն[A] Միացյալ Թագավորություն Միացյալ Թագավորություն Լոկառնոյի բանակցություններում իր դերի համար[25]։
Չարլզ Դաուես[A] Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Ի նշան իր անունը կրող պլանում ավանդի ճանաչման[25]։
1926 Արիստիդ Բրիան Ֆրանսիա Ֆրանսիա Լոկառնոյի պայմանագրերի վրա աշխատելու համար[26]։
Գուստավ Շտրեզման Գերմանիա Գերմանիա
1927 Ֆերդինանտ Բյուսոն Ֆրանսիա Ֆրանսիա Ֆրանսիայի և Գերմանիայի հասարակական կարծիքը խաղաղ համագործակցության նախապատրաստելու համար[27]։
Լյուդվիգ Կվիդե Գերմանիա Գերմանիա
1928 Մրցանակը չի շնորհվել
1929 Ֆրենկ Կելոգ[A] Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Փարիզի պակտի պատրաստման համար[28]։
1930 Նատան Սյոդերբլում Շվեդիա Շվեդիա Կրոնական միավորման միջոցով խաղաղության հասնելու արժանիքների համար[29]։
1931 Ջեյն Ադամս Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Որպես աշխարհի բոլոր խաղաղասեր կանանց իսկական պատվիրակ[30]։
Նիկոլաս Բատլեր Խաղաղության գործում անսպառ եռանդի համար[30]։
1932 Մրցանակը չի շնորհվել
1933 Ռալֆ Էնջել[A] Միացյալ Թագավորություն Միացյալ Թագավորություն Հանուն խաղաղության քարոզչության[31]։
1934 Արթուր Հենդերսոն Միջազգային զինաթափման գործը համառորեն պաշտպանելու համար[32][33]։
1935 Կառլ Օսեցկի[A][B] Գերմանիա Գերմանիա Գերմանիայում միլիտարիզմի դեմ պայքարի համար[34]։
1936 Կառլոս Լամաս Արգենտինա Արգենտինա 1935 թվականի Բոլիվիա-Պարագվայի հակամարտության խաղաղարար դերի համար[35]։
1937 Ռոբերտ Սեսիլ Միացյալ Թագավորություն Միացյալ Թագավորություն Ազգերի լիգայի հետ աշխատանքի համար[36]։
1938 Փախստականների հարցերով Նանսենյան միջազգային կազմակերպություն Ազգերի լիգա Անպաշտպաններին օգնություն ցուցաբերելու համար[37]։
1939 Երկրորդ Համաշխարհային պատերազմ
1940
1941
1942
1943
1944 Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտե[A] Շվեյցարիա Շվեյցարիա Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեն իր գործունեությամբ պատերազմի տարիներին վերադարձրել է մարդկության համերաշխության հիմնարար սկզբունքների նշանակությունը՝ նույնացնելով ժողովուրդների կենսական շահերը և հաշտեցման անհրաժեշտությունը[38][39]։
1945 Կորդել Հալ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Արևմտյան կիսագնդում խաղաղության հաստատման, առևտրի ամրապնդման և ՄԱԿ-ի կայացման գործում նրա վաստակի ճանաչման համար[40]։
1946 Էմիլի Գրին Բոլչ Ի բարօրություն երկարամյա և եռանդուն աշխատանքի[41]։
Ջոն Մոտ Միսիոներական գործունեության համար[41]։
1947 Քվակերներ (ներկայացված են «Ընկերների սպասարկման խորհրդի» և «Ամերիկյան ընկերների սպասարկման կոմիտեի» կողմից)[42][43] Ի նշան համաշխարհային պատերազմի դեմ քվակերների բողոքի[42]։
1948 Հարմար թեկնածու չի գտնվել
1949 Ջոն Օրր Միացյալ Թագավորություն Միացյալ Թագավորություն Ի նշան նրա վաստակի՝ ոչ միայն մարդկությանը կարիքից ազատելու, այլ նաև դասերի, ազգերի և ցեղերի միջև խաղաղ կոոպերացիայի հիմքերի ստեղծման գործում[44]։
1950 Ռալֆ Բանչ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Սկանդինավյան միջխորհրդարանական միության ստեղծման համար`տարածաշրջանային համագործակցության ամրապնդման համար[45]։
1951 Լեոն Ժուո Ֆրանսիա Ի նշանավորում խաղաղապահ ծառայությունների[46]։
1952 Ալբերտ Շվայցեր[A] Միսիոներական գործունեության համար[47]։
1953 Ջորջ Մարշալ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Որպես Եվրոպայի տնտեսության հետպատերազմյան վերականգնման «Մարշալի ծրագրի» նախաձեռնող[48]։
1954 ՄԱԿ-ի Փախստականների հարցերով գերագույն հանձնակատարի գրասենյակ[A] Միավորված ազգերի կազմակերպություն Փախստականներին օգնելու և իշխանությունների ուշադրությունը սևեռելու համար[49]։
1955 Մրցանակը չի շնորհվել
1956
1957 Լեստեր Փիրսթոն Կանադա Կանադա Սուեզի ճգնաժամի հաղթահարման գործում իր դերի համար։
1958 Ժորժ Պիր Բելգիա Բելգիա Փախստականներին օգնելու համար[50]։
1959 Ֆիլիպ Նոել-Բակար Միացյալ Թագավորություն Միացյալ Թագավորություն Որպես զինաթափման խոշորագույն մասնագետ[51]։
1960 Ալբերտ Լուտուլի[A] Հարավաֆրիկյան Հանրապետություն Հարավաֆրիկյան Հանրապետություն
 Մարդկանց և ժողովուրդների միջև արդարության հաստատման ջանքերի համար[52]։
1961 Դագ Համարշոլդ[C] Շվեդիա Շվեդիա ՄԱԿ-ում գործունեության համար[53]։
1962 Լայնուս Կարլ Փոլինգ[A] Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Որպես միջուկային փորձարկումների արգելման մասին պայմանագրի նախագծի հեղինակ[54]։
1963 Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտե Շվեյցարիա Շվեյցարիա Ի նշանավորումն Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի գոյության 100-ամյակի[55]։
Կարմիր Խաչի և Կարմիր մահիկի ընկերությունների միջազգային ֆեդերացիա
1964 Մարտին Լյութեր Քինգ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Սևամորթների իրավահավասարության օգտին գործունեություն ծավալելու համար[56]։
1965 ՅՈՒՆԻՍԵՖ Միավորված ազգերի կազմակերպություն «Ժողովուրդների միջև եղբայրության և խաղաղության» ամրապնդման գործում ակտիվ դերի համար[57]
1966 Մրցանակը չի շնորհվել
1967
1968 Ռենե Կասեն Ֆրանսիա Ֆրանսիա Ի նշանավորում Մարդու իրավունքների հռչակագրի ընդունման 20-րդ տարեդարձի[58]։
1969 Աշխատանքի միջազգային կազմակերպություն Միավորված ազգերի կազմակերպություն Խաղաղության ենթակառուցվածքի ստեղծման և ժողովուրդների միջև եղբայրության ամրապնդման գործունեության համար[59]։
1970 Նորման Բորլոուգ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Պարենային խնդրի լուծման գործում ունեցած ավանդի և հատկապես «Կանաչների հեղափոխության» իրականացման համար[60]։
1971 Վիլի Բրանդտ Գերմանիայի Ֆեդերատիվ Հնար Ի նշան կոնկրետ նախաձեռնությունների, որոնք հանգեցրել են Արևելքի և Արևմուտքի միջև լարվածության թուլացմանը[61]։
1972 Մրցանակը չի շնորհվել
1973 Հենրի Քիսինջեր Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ
Գերմանիա Գերմանիա 		Ի նշան Վիետնամում զինադադարի հետ կապված արժանիքների ճանաչման[62]։
Լե Դիկ Տխո[D] Վիետնամ Վիետնամ
1974 Շոն Մակբրայդ Իռլանդիա Իռլանդիա
Ֆրանսիա Ֆրանսիա 		Մարդու իրավունքների վիճակի դիտարկման միջազգային մեխանիզմների ստեղծման համար[63]։
Էյսակու Սատո Ճապոնիա Ճապոնիա Հակամիլիտարիզմի քաղաքականության համար[63]։
1975 Անդրեյ Սախարով[E] Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն ԽՍՀՄ Մարդկանց միջև խաղաղության հիմնարար սկզբունքների անվախ աջակցության և իշխանության չարաշահման և մարդկային արժանապատվության ճնշման ցանկացած ձևերի դեմ խիզախ պայքարի համար[64]։
1976 Բեթի Ուիլյամս Միացյալ Թագավորություն Միացյալ Թագավորություն Ի նշան խաղաղության գործում ունեցած վաստակի ճանաչման[65]։
Մեյրիդ Կորրիգան
1977 Միջազգային համաներում Մարդու արժանապատվությունը խոշտանգումներից, բռնությունից և փլուզումից պաշտպանելու համար[66]։
1978 Անվար Սադաթ Եգիպտոս Եգիպտոս Իսրայելի և Եգիպտոսի միջև հիմնարար համաձայնագրերի նախապատրաստման և կնքման համար[67]։
Մենախեմ Բեգին Իսրայել Իսրայել
Հունաստան Հունաստան
Ռուսաստան Ռուսաստան
1979 Մայր Թերեզա Հնդկաստան Հնդկաստան
Հյուսիսային Մակեդոնիա Հյուսիսային Մակեդոնիա 		Խաղաղության հաստատման, մարդկային արժանապատվության անձեռնմխելիությունը պաշտպանելու համար[68]։
1980 Ադոլֆո Պերես Էսկիվել Արգենտինա Արգենտինա Որպես մարդու իրավունքների մարտիկ[69]։
1981 ՄԱԿ-ի Փախստականների հարցերով գերագույն հանձնակատարի գրասենյակ Միավորված ազգերի կազմակերպություն Զինաթափման գործում խոշոր ավանդի համար[70]։
1982 Ալվա Մյուրդալ Շվեդիա Շվեդիա Զինաթափման գործում խոշոր ավանդի համար[71][72]։
Ալֆոնսո Գարսիա Ռոբլես Մեքսիկա Մեքսիկա
1983 Լեխ Վալենսա Լեհաստան Որպես մարդու իրավունքների մարտիկ[73]։
1984 Դեսմոնտ Տուտու Հարավաֆրիկյան Հանրապետություն Հարավաֆրիկյան Հանրապետություն Ապարտեիդի դեմ պայքարում ցուցաբերած արիության և հերոսության համար[74]։
1985 Աշխարհի բժիշկները հանուն միջուկային պատերազմի կանխման Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Հանրության իրազեկմանն ու մարդկության գիտակցությունը խաղաղության օգտին ուղղելու գործում ունեցած վաստակի համար[75]։
1986 Էլի Վիզել Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ
Ռումինիա Ռումինիա 		Հրեա ժողովրդի տառապանքներին, նացիզմի զոհերին նվիրված թեմատիկային հավատարմության համար[76]։
1987 Օսկար Արիաս Կոստա Ռիկա Կոստա Ռիկա Կենտրոնական Ամերիկայում խաղաղ բանակցությունների նախաձեռնող հանդես գալու համար[77]։
1988 ՄԱԿ-ի խաղաղապահ ուժեր Միավորված ազգերի կազմակերպություն Խաղաղության պահպանման համար[78][79]։
1989 Դալայ լամա XIV Հնդկաստան Հնդկաստան
Թիբեթ[80] 		Անհատ մարդկանց, համայնքների և ժողովուրդների միջև հարաբերություններում բարեգործության, սիրո և հանդուրժողականության եռանդուն քարոզի համար[81][82]։
1990 Միխայիլ Գորբաչով Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների միություն Խաղաղ գործընթացում նրա առաջատար դերակատարության ճանաչման համար, որն այսօր բնութագրում է միջազգային հանրության կյանքի կաևրոր բաղկացուցիչ մասը[83]։
1991 Աուն Սան Սու Չժի[F] Մյանմա Մյանմա Հանուն ժողովրդավարության և մարդու իրավունքների նրա ոչ բռնի պայքարի համար[84]։
1992 Ռիգոբերտա Մենչու Գվատեմալա Գվատեմալա Հանուն սոցիալական արդարության և էթնոմշակութային հաշտության նրա աշխատանքի ճանաչման՝ բնիկ ժողովուրդների իրավունքների հաշվի առման համար[85]։
1993 Նելսոն Մանդելա Հարավաֆրիկյան Հանրապետություն Հարավաֆրիկյան Հանրապետություն Ապարտեիդի ռեժիմի խաղաղ դադարեցման և նոր Հարավաֆրիկյան Հանրապետության համար հիմքեր նախապատրաստելու համար[86]։
Ֆրեդերիկ Վիլեմ դե Կլերկ
1994 Յասեր Արաֆաթ Պաղեստին Պաղեստին
Եգիպտոս 		Մերձավոր Արևելքում խաղաղության հասնելու ջանքերի համար[87]։
Իցհակ Ռաբին Իսրայել Իսրայել
Շիմոն Պերես Իսրայել Իսրայել
Լեհաստան Լեհաստան
1995 Ջոզեֆ Ռոտբլատ Լեհաստան Լեհաստան Միջազգային քաղաքականության մեջ միջուկային զենքի դերի նվազեցմանն ուղղված ջանքերի համար[88]։
Գիտնականների Պագուոշյան շարժում Կանադա Կանադա
1996 Կառլուշ Բելու Արևելյան Թիմոր Արևելյան Թիմոր Արևելյան Թիմորում հակամարտության արդար և խաղաղ կարգավորման ուղղությամբ գործադրվող ջանքերի համար[89]։
Ժոզե Ռամուշ Օրտա
1997 Միջազգային հակահետևակային ականազերծման շարժում Շվեյցարիա Շվեյցարիա Հակամրցակցային ականների արգելման և վերացման աշխատանքների համար[90]։
Ջոդի Ուիլյամս Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ
1998 Ջոն Հյումն Իռլանդիա Իռլանդիա Հյուսիսային Իռլանդիայում հակամարտության խաղաղ լուծում գտնելու ջանքերի համար[91]։
Դևիդ Թրիմբլ Միացյալ Թագավորություն Միացյալ Թագավորություն
1999 Բժիշկներ առանց սահմանների Շվեյցարիա Շվեյցարիա Ի նշան մի քանի մայրցամաքներում մարդասիրական գործունեության[92]։
2000 Կիմ Դե Չժուն Հարավային Կորեա Հարավային Կորեա Հարավային Կորեայում և ընդհանուր առմամբ Արևելյան Ասիայում ժողովրդավարության և մարդու իրավունքների խնդիրների, ինչպես նաև Հյուսիսային Կորեայի հետ հաշտեցման աշխատանքի համար[93]։
2001 Միավորված ազգերի կազմակերպություն Միավորված ազգերի կազմակերպություն Ավելի կազմակերպված խաղաղության ստեղծման և ամբողջ աշխարհում խաղաղության ամրապնդման գործում ունեցած ավանդի համար[94]։
Kofi Annan, Photo: Harry Wad Քոֆի Անան Գանա Գանա
2002 Ջիմի Քարթեր Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Միջազգային հակամարտությունների խաղաղ լուծումներ որոնելու, ժողովրդավարության և մարդու իրավունքների ամրապնդման, ինչպես նաև  տասնամյակի ընթացքում տնտեսական և սոցիալական զարգացմանը նպաստելու ուղղությամբ կատարված աշխատանքների համար[95]։
2003 Շիրին Էբադի Իրան Իրան Իրանում ժողովրդավարության զարգացման և մարդու, հատկապես կանանց և երեխաների իրավունքների համար պայքարի գործում ունեցած ավանդի համար[96]։
2004 Վանգարի Մաատաի Քենիա Քենիա Կայուն զարգացման, ժողովրդավարության և խաղաղության գործում ներդրած ավանդի համար[97]։
2005 Ատոմային էներգիայի միջազգային գործակալություն Միավորված ազգերի կազմակերպություն Ռազմական նպատակներով ատոմային էներգիայի օգտագործումը կանխարգելելու և խաղաղ նպատակներով առավելագույն անվտանգ պայմաններում դրա կիրառումն ապահովելու ջանքերի համար[98]։
Մոհամեդ Էլ Բարադեի Եգիպտոս Եգիպտոս
2006 Մուհամեդ Յունուս Բանգլադեշ Բանգլադեշ Սոցիալական և տնտեսական զարգացման համար հիմքեր ստեղծելու ջանքերի համար[99]։
Grameen Bank
2007 Կլիմայի փոփոխության փորձագետների միջկառավարական խումբ Միավորված ազգերի կազմակերպություն Մարդու գործունեության հետևանքով գլոբալ կլիմայական փոփոխությունների ուսումնասիրության և դրանց հնարավոր կանխարգելման միջոցառումների մշակման համար[100]։
Ալբերտ Գոռ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ
2008 Մարտի Ահտիսաարի Ֆինլանդիա Ֆինլանդիա Այն կարևոր ջանքերի համար, որոնք նա գործադրել է մի քանի մայրցամաքներում երեք տասնամյակների ընթացքում[101]։
2009 Բարաք Օբամա Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Միջազգային դիվանագիտության և ժողովուրդների միջև համագործակցության ամրապնդմանն ուղղված ակնառու ջանքերի համար[102]։
2010 Լյու Սյաոբո Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն Չինաստան Չինաստանում մարդու հիմնարար իրավունքների համար երկարատև ոչ բռնի պայքարի համար[103]։
2011 Էլեն Ջոնսոն-Սերլիֆ Լիբերիա Լիբերիա Ոչ բռնի պայքարի համար կանանց իրավունքների և անվտանգության և խաղաղապահ գործընթացին մասնակցելու համար[104]։
Լեյմա Գբովի
Թավակկոլ Կարման Եմեն Եմեն
2012 Եվրոպական միություն Եվրոպական միություն Ավելի քան վեց տասնամյակ նպաստել է Եվրոպայում խաղաղության և հաշտեցման, ժողովրդավարության և մարդու իրավունքների առաջխաղացմանը[105]
2013 Քիմիական զենքի արգելման կազմակերպություն Նիդերլանդներ Նիդերլանդներ[106] Քիմիական զենքի ոչնչացման լայնածավալ աշխատանքների համար[107]։
2014 Կայլիշ Սատյարտհի Հնդկաստան Հնդկաստան Երեխաների և երիտասարդների հալածանքների դեմ պայքարի և երեխաների կրթության իրավունքների համար[108]։
Մալալա Յուսուֆզայ Պակիստան Պակիստան
2015 Թունիսի ազգային երկխոսության քառյակ Թունիս Թունիս Թունիսում 2011 թվականին Հասմիկների հեղափոխության արդյունքում բազմակարծիք ժողովրդավարության կառուցման գործում ունեցած վճռորոշ ավանդի համար[109]։
2016 Խուան Մանուել Սանտոս Կոլումբիա Կոլումբիա Երկրում ավելի քան կեսդար տևողությամբ քաղաքացիական պատերազմի դադարեցման ջանքերի համար[110]։
2017 Միջուկային զենքի արգելման միջազգային արշավ Շվեյցարիա Շվեյցարիա Միջուկային զենքի ցանկացած օգտագործումից աղետալի հետևանքների վրա ուշադրություն հրավիրելու և համաձայնագրերի միջոցով նման սպառազինություններն արգելելու փորձերի համար[111]։
2018 Դենի Մուքվեգե Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետություն Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետություն սեռական բռնության կիրառումը, զինված հակամարտությունները դադարեցնելու նրանց ջանքերի համար[112]։
Նադիա Մուրադ Իրաք Իրաք

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ «Завещание Альфреда Нобеля» (ռուսերեն). nobeliat.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 6-ին.
  2. ↑ «Alfred Nobels testamente» (շվեդերեն). Фонд Нобеля. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 6-ին.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 «Facts on the Nobel Peace Prize». Nobel Foundation. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ նոյեմբերի 24-ին. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 19-ին.
  4. ↑ 4,0 4,1 «Nomination and Selection of Peace Prize Laureates». Нобелевский фонд. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ նոյեմբերի 18-ին. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 19-ին.
  5. ↑ 5,0 5,1 «The Nobel Peace Prize 1901». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  6. ↑ 6,0 6,1 «The Nobel Peace Prize 1902». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  7. ↑ «The Nobel Peace Prize 1903». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  8. ↑ «The Nobel Peace Prize 1904». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  9. ↑ «The Nobel Peace Prize 1905». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  10. ↑ «The Nobel Peace Prize 1906». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  11. ↑ 11,0 11,1 «The Nobel Peace Prize 1907». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  12. ↑ 12,0 12,1 «The Nobel Peace Prize 1908». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  13. ↑ 13,0 13,1 «The Nobel Peace Prize 1909». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  14. ↑ «Award Ceremony Speech (1910)». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  15. ↑ «The Nobel Peace Prize 1910». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  16. ↑ 16,0 16,1 «The Nobel Peace Prize 1911». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  17. ↑ «The Nobel Peace Prize 1912». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  18. ↑ «The Nobel Peace Prize 1913». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  19. ↑ «The Nobel Peace Prize 1917». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  20. ↑ «The Nobel Peace Prize 1919». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ դեկտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  21. ↑ «The Nobel Peace Prize 1920». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  22. ↑ 22,0 22,1 «The Nobel Peace Prize 1921». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  23. ↑ Stang, Fredrik. «Award Ceremony Speech (1922)». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 13-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 10-ին.
  24. ↑ «The Nobel Peace Prize 1922». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  25. ↑ 25,0 25,1 «The Nobel Peace Prize 1925». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  26. ↑ «The Nobel Peace Prize 1926». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ սեպտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  27. ↑ «The Nobel Peace Prize 1927». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  28. ↑ «The Nobel Peace Prize 1929». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  29. ↑ «The Nobel Peace Prize 1930». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  30. ↑ 30,0 30,1 «The Nobel Peace Prize 1931». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  31. ↑ «The Nobel Peace Prize 1933». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  32. ↑ «The Nobel Peace Prize 1934». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  33. ↑ «BBC News: Nobel Peace Prize medal stolen in Newcastle 3 April 2013, accessed 3 April 2013». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ ապրիլի 5-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 22-ին.
  34. ↑ «The Nobel Peace Prize 1935». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  35. ↑ «The Nobel Peace Prize 1936». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  36. ↑ «The Nobel Peace Prize 1937». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  37. ↑ Stang, Fredrik. «Award Ceremony Speech (1938)». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունվարի 19-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  38. ↑ Jahn, Gunnar. «Award Ceremony Speech (1944)». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2010 թ․ դեկտեմբերի 15-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  39. ↑ «The Nobel Peace Prize 1944». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մարտի 20-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 21-ին.
  40. ↑ Jahn, Gunnar. «Award Ceremony Speech (1945)». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 31-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  41. ↑ 41,0 41,1 «The Nobel Peace Prize 1946». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ դեկտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  42. ↑ 42,0 42,1 Jahn, Gunnar. «Award Ceremony Speech (1947)». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ նոյեմբերի 9-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  43. ↑ Abrams, Irwin (1991). «The Quaker Peace Testimony and the Nobel Peace Prize». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ նոյեմբերի 24-ին. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 24-ին.
  44. ↑ «The Nobel Peace Prize 1949». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ նոյեմբերի 4-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  45. ↑ «The Nobel Peace Prize 1950». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  46. ↑ «The Nobel Peace Prize 1951». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  47. ↑ «The Nobel Peace Prize 1952». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ դեկտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  48. ↑ «The Nobel Peace Prize 1953». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  49. ↑ «The Nobel Peace Prize 1954». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ դեկտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  50. ↑ «The Nobel Peace Prize 1958». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  51. ↑ «The Nobel Peace Prize 1959». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ դեկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  52. ↑ «The Nobel Peace Prize 1960». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  53. ↑ «The Nobel Peace Prize 1961». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ դեկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  54. ↑ «The Nobel Peace Prize 1962». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  55. ↑ «The Nobel Peace Prize 1963». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  56. ↑ «The Nobel Peace Prize 1964». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ նոյեմբերի 11-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  57. ↑ «The Nobel Peace Prize 1965». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  58. ↑ «The Nobel Peace Prize 1968». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  59. ↑ «The Nobel Peace Prize 1969». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  60. ↑ «The Nobel Peace Prize 1970». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  61. ↑ «The Nobel Peace Prize 1971». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  62. ↑ «The Nobel Peace Prize 1973». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  63. ↑ 63,0 63,1 «The Nobel Peace Prize 1974». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  64. ↑ «The Nobel Peace Prize 1975». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  65. ↑ «The Nobel Peace Prize 1976». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  66. ↑ «The Nobel Peace Prize 1977». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ դեկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  67. ↑ «The Nobel Peace Prize 1978». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ նոյեմբերի 4-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  68. ↑ «The Nobel Peace Prize 1979». Nobel Foundation. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հոկտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  69. ↑ «The Nobel Peace Prize 1980». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  70. ↑ «The Nobel Peace Prize 1981». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ դեկտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  71. ↑ «The Nobel Peace Prize 1982». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  72. ↑ «The Nobel Peace Prize 1982–Presentation Speech». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ դեկտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2008 թ․ դեկտեմբերի 3-ին.
  73. ↑ «The Nobel Peace Prize 1983». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  74. ↑ «The Nobel Peace Prize for 1984». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հուլիսի 27-ին. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 11-ին.
  75. ↑ «The Nobel Peace Prize 1985». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ դեկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  76. ↑ «The Nobel Peace Prize 1986». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  77. ↑ «The Nobel Peace Prize 1987». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ դեկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 20-ին.
  78. ↑ «The Nobel Peace Prize 1988». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  79. ↑ «The Nobel Peace Prize 1988–Press release». Nobel Foundation. 1988 թ․ սեպտեմբերի 29. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ դեկտեմբերի 10-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 28-ին.
  80. ↑ «Questions and answers on the Nobel Peace Prize - NobelPrize.org». NobelPrize.org. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 14-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 14-ին.
  81. ↑ «The Nobel Peace Prize 1989». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ դեկտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  82. ↑ «The Nobel Peace Prize 1989–Press release». Nobel Foundation. 1989 թ․ հոկտեմբերի 5. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ դեկտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 28-ին.
  83. ↑ «The Nobel Peace Prize 1990». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 20-ին.
  84. ↑ «The Nobel Peace Prize 1991». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 20-ին.
  85. ↑ «The Nobel Peace Prize 1992». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 20-ին.
  86. ↑ «The Nobel Peace Prize 1993». Nobel Foundation. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հոկտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 20-ին.
  87. ↑ «Press Release- The Nobel Peace Prize 1994». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ նոյեմբերի 4-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 20-ին.
  88. ↑ «The Nobel Peace Prize 1995». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 20-ին.
  89. ↑ «The Nobel Peace Prize 1996». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 20-ին.
  90. ↑ «The Nobel Peace Prize 1997». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 20-ին.
  91. ↑ «The Nobel Peace Prize 1998». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 20-ին.
  92. ↑ «The Nobel Peace Prize 1999». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ օգոստոսի 21-ին. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  93. ↑ «The Nobel Peace Prize 2000». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 20-ին.
  94. ↑ «The Nobel Peace Prize 2001». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 20-ին.
  95. ↑ «The Nobel Peace Prize 2002». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 20-ին.
  96. ↑ «The Nobel Peace Prize 2003». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 20-ին.
  97. ↑ «The Nobel Peace Prize 2004». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 20-ին.
  98. ↑ «The Nobel Peace Prize 2005». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 20-ին.
  99. ↑ «The Nobel Peace Prize 2006». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 20-ին.
  100. ↑ «The Nobel Peace Prize 2007». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 20-ին.
  101. ↑ «The Nobel Peace Prize 2008». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 8-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 10-ին.
  102. ↑ «The Nobel Peace Prize 2009». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2009 թ․ հոկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2009 թ․ հոկտեմբերի 9-ին.
  103. ↑ «The Nobel Peace Prize 2010». Nobel Foundation. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ դեկտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 8-ին.
  104. ↑ «The Nobel Peace Prize 2011». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հուլիսի 28-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 7-ին.
  105. ↑ «The Nobel Peace Prize 2012». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 10-ին. Վերցված է 2012 թ․ հոկտեմբերի 12-ին.
  106. ↑ «Organisation for the Prohibition of Chemical Weapons Facts». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ դեկտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 9-ին.
  107. ↑ «The Nobel Peace Prize 2013» (PDF). Nobel Foundation. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013 թ․ հոկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2013 թ․ հոկտեմբերի 11-ին.
  108. ↑ «The Nobel Peace Prize 2014». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ հոկտեմբերի 10-ին. Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 10-ին.
  109. ↑ «The Nobel Peace Prize 2015». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ հոկտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 9-ին.
  110. ↑ «The Nobel Peace Prize 2016». Nobel Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հոկտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 7-ին.
  111. ↑ «The Nobel Peace Prize 2017 - Press Release». www.nobelprize.org. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
  112. ↑ «The Nobel Peace Prize 2018 - Press Release». www.nobelprize.org. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հոկտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Խաղաղության_Նոբելյան_մրցանակի_դափնեկիրների_ցանկ&oldid=9567327» էջից