Խեյրիմլի
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Փայտասար (այլ կիրառումներ)
| Նախկին գյուղ | ||
|---|---|---|
| Խերմլու | ||
| Xeyrimli | ||
| Երկիր |  Ադրբեջան | |
| Շրջան | - | |
| Մակերես | 4,1 կմ² | |
| ԲԾՄ | 764 մետր | |
| Բնակչություն | 0 մարդ | |
| Ժամային գոտի | UTC+4 | |
| ||
Խերմլու (ադրբ.՝ Xeyrimli՝ Խեյրիմլի), նախկին գյուղ հայ-ադրբեջանական շփման գծի վրա, հանդիսանում է վիճելի տարածք Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև։
Կարգավիճակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Համաձայն Ադրբեջանի Հանրապետության վարչատարածքային բաժանման՝ հանդիսանում է Ադրբեջանի Ղազախի շրջանի տարածք։
Հայաստանի Հանրապետության համար այն հանդիսանում է հայ-ադրբեջանական շփման գծին գտնվող մի քանի բնակավայրի համար անվտանգության սահմանային գոտի՝ 1992 թվականից վերահսկվելով Հայաստանի զինված ուժերի կողմից։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Համաձայն մի շարք վերլուծությունների՝ Խեյրիմլի գյուղը հիմնել են հայկական Խերումյաններ մելիքական դինաստիայի ներկայացուցիչները։ «Արձագանք» շաբաթաթերթի թղթակից Քաջիկյանը 1888 թվականինայցելել է Կունեն (ներկայիս Կիրանց) գյուղ, որի անտառապատ լքված տարածքում հաշվառել է 7 եկեղեցի, հին գերեզմանատեղի, կամուրջներ և պնդել, որ այն նախկինում եղել է քաղաքատեղի։ Հաշվի առնելով Սուրբ Աստվածածին եկեղեցու արձանագրությունը՝ նշել է, որ Խերումյանների ժառանգների մի մասն ապրում է Կունենում, մի մասը Թիֆլիսում, իսկ մյուս մասն էլ մահմեդականություն ընդունելով՝ տեղափոխվել է մոտակա Խերումլի գյուղ, որը իր այցելության ժամանակ արդեն թաթարացած բնակավայր էր։ Քաջիկյանը նշել է, որ երբ այցելել է Խերումլի, այնտեղի բնակիչները խոստովանել են, որ ունեն հայկական ծագումը։ Ըստ ուսումնասիրությունների՝ այս տարածքներում 18-րդ դարի երկրորդ կեսից և 19-րդ դարում մեծ չափերի էր հասել հայ բնակչության բռնի կրոնափոխությունը։ Այդպիսի բնակավայրերից էր Խերումլին, որտեղ հաստատվել են Խերումյաններ մելիքական դինաստիայի այն ժառանգները, ովքեր մահմեդականացվել էին[1][2][3][4]։
Արցախյան ազատամարտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արցախյան պատերազմի ժամանակ՝ մինչև 1992 թվականի մարտը Խերմլուն հանդիսացել է ադրբեջանական ռազմական հենակետ, որտեղ տեղակայված էին Ադրբեջանի ոստիկանության հատուկ ուժերը և նրանց զրահատեխնիկան։ Խերմլուից ադրբեջանցիները պարբերաբար գնդակոծվում էին հարևան հայաբնակ Կիրանց, Ոսկեպար, Ծաղկավան և այլ գյուղեր[5]։ 1992 թվականի մարտի 8-ից գյուղի տարածքը անցել է Հայաստանի Հանրապետության Զինված ուժերի վերահսկողության ներքո[6]։
Գյուղի հանձնումն Ադրբեջանին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2024 թվականի ապրիլի 20-ին Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարել է, որ Խեյրեմլի գյուղը հանձնվելու է Ադրբեջանին և այդ նպատակով ձևավորվել է սահմանազատման հանձնաժողով[7]։ Նույն թվականի մայիսի 2-ին Հայաստանի Ներքին գործերի նախարարությունը հայտարարություն է տարածել, որ Հայաստանի Պաշտպանության նախարարությունը սկսել է Խեյրեմլիի տարածքի ականազերծում, որպեսզի սահմանազատման հանձնաժողովը կարողանա սահմանազատման աշխատանքներ իրականացնի[8]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Բանբեր Մատենադարանի 2020, թիվ 29, «Հյուսիսարևելյան Հայաստանի մելիքությունները XVII դարում», հեղինակ՝ Անդրանիկ Եսայան, ISSN:1829-054X
- ↑ Արձագանք, 1888, № 10, էջ 134։
- ↑ Դիւան հայոց պատմութեան, գիրք Գ., Սիմէոն կաթողիկոսի յիշատակարանը, Թիֆլիս, 1894, էջ 303։
- ↑ «Խերումյանների հիմնած գյուղը՝ Խեյրիմլի կամ Խեյրումլու» հոդված abcmedia.am կայքում,(արխիվացված 20․05․2024 թվականին)։
- ↑ Ավանգարդի» պարեբարական, N4, հունվարի 14, 1992թ.։
- ↑ «Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi nəticəsində Qazax rayonunda hərbi təcavüzün nəticələri barədə MƏLUMAT». Qazax Rayon İcra Hakimiyyəti.
- ↑ «Փաշինյանը՝ Կիրանցի բնակիչներին՝ պետք է հոգեբանական տրանսֆորմացիա տեղի ունենա, որ այլեւս առաջնագիծ չկա, կա պետական սահման, բանակի այդտեղից դուրս գալը լավ բանի նշան է» հոդված aravot.am կայքում, (արխիվացված 20․05․2024 թվականին)։
- ↑ «ՀՀ ՊՆ-ն սկսել է Կիրանց և Խեյրեմլի գյուղերի հատվածի ականազերծnւմը. ՆԳՆ» հոդված tert.am կայքում, (արխիվացված 20․05․2024 թվականին)։
| |||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
