Ունա ազգային պարկ
| Ունա ազգային պարկ | |
|---|---|
 | |
| Տեղագրություն |  Բոսնիա և Հերցեգովինա |
| Կոորդինատներ | 44°29′49″ հս․. լ. 16°09′29″ ավ. ե.HGЯO |
| Տարածք | 198 կմ² |
| Հիմնադրված է | 2008 |
 | |
 National park Una Վիքիպահեստում | |
Ունա ազգային պարկ (սերբախորվաթ․՝ National Park Una, Nacionalni park Una) ստեղծվել է 2008 թվականի մայիսի 29-ին[1] Վերին Ունա գետ, Կրկա և Ունաց գետերի շուրջ։ Այն Բոսնիա և Հերցեգովինայի ամենամեծ ազգային պարկն է։ Այգու հիմնական նպատակն է պաշտպանել չվնասված Ունա գետը և նրա միջով հոսող Կրկա և Ունաց վտակները[2]։
2019 թվականին ընդգրկվել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկում[3]։
Աշխարհագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ազգային պարկի պահպանության գոտին 198 կմ2 է, և ձգվում է արևմտյան կողմից՝ Կրկա գետի ակունքից և նրա ընթացքից մինչև Ունա միախառնումը Խորվաթիայի և Բոսնիա և Հերցեգովինայի պետական սահմանի վրա, որտեղից այգու սահմանով Ունա գետը շարունակվում է մինչև Մարտին Բրոդ քաղաքը և միախառնվում է Ունացի հետ։ Այգու արևելյան կողմի սահմանը գնում է Ունաց գետի մուտքից դեպի իր կիրճը, Դրվար քաղաքից մի քանի կիլոմետր ներքև, և հետևում է Ունացին և նրա կիրճին մինչև Մարտին Բրոդ քաղաքում Ունա գետին միախառնումը։ Այնտեղից զբոսայգու սահմանը շարունակվում է Ունային աջ կողմում, իսկ պետական սահմանը Բոսնիա և Հերցեգովինայի և Խորվաթիայի միջև՝ ձախ կողմում, մինչև հասնում է Ռիպաչ փոքրիկ քաղաքը, որը մի քանի կիլոմետր վերևում է Բիհաչ քաղաքից։ Այն ձգվում է Խորվաթիայի հետ սահմանի երկայնքով և ընդամենը 30 կիլոմետր հեռավորության վրա Պլիտվիցյան լճերի ազգային պարկից։ Ազգային պարկի տարածքային բաշխումը գտնվում է հետևյալ աշխարհագրական կոորդինատների սահմաններում.
- ամենահյուսիսային կետ՝ 44°44′33″ հս․ լ. 15°57′58″ ավ. ե.HGЯO Արևելյան (բնակավայր Պոդաստրանա),
- ամենահարավային կետ՝ 44°21′02″ հս․ լ. 16°13′05″ ավ. ե.HGЯO Արևելյան (բլուր Գրադինա 676 մետր),
- ամենաարևմտյան կետը՝ 44°43′46″ հս․ լ. 15°54′12″ ավ. ե.HGЯO Արևելյան (բլուր 509 մետր),
- ամենաարևելյան կետը՝ 44°23′46″ հս․ լ. 16°20′42″ ավ. ե.HGЯO Արևելյան (տեղանք Վրտեցկե Բարե)։
Ունայի ջրվեժները և սպիտակ ջրային հոսքերը ընդգծում են պարկի գեղեցկությունը։ Ամենահայտնի ջրվեժները Մարտին Բրոդի ջրվեժներն են։ Ունա գետը Մարտին Բրոդի մոտ ձևավորում է մի շարք կրային սինթետիկ ափեր և կասկադներ, ներառյալ Միլանչետով Բուկ ջրվեժի շուրջը[4]։ Տեղ-տեղ գետի ջրերը փիրուզագույն կապույտ և զմրուխտ կանաչ գույներ են ստանում։
Մարտին Բրոդում սկսվում է «Միջազգային Una Regatta» կայակինգի հայտնի մրցույթը, իսկ Շտրբացկի Բուկ ջրվեժը գտնվում է ավելի ներքև։
Ողջ պարկում այցելուները կարող են վայելել ռաֆթինգի, ձկնորսության, հեծանվավազքի, արշավների և ճամբարի լավ պայմաններ։ Բիհաչի և Բոսանսկա Կրուպայի քաղաքային կամուրջներից ցատկելը նույնպես տարածված է։ Ունա գետի ամենամեծ ջրվեժը Շտրբաչկի Բուկն է և հանդիսանում է այգու գլխավոր տեսարժան վայրերից մեկը։
Ունա ազգային պարկը հայտնի է նաև իր կենսաբազմազանությամբ՝ 30 ձկնատեսակներով, 130 թռչունների տեսակներով և այլ կենդանիներով, այդ թվում՝ լուսան, աղվես, գայլ, արջ և եղնուղտ։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ունա ազգային պարկի տարածքն ունի հարուստ մշակութային-պատմական ժառանգություն և բազմաթիվ հնագիտական վայրեր, որոնցից շատերը թվագրվում են նախապատմական ժամանակաշրջանին։ Տարածքի զգալի պատմական և մշակութային ժառանգությունը այգու գոտում են և դրանից դուրս՝ հռոմեական ամրոց Միլանչևա Կուլան, Ռման վանքը, միջնադարյան ամրոց Օստրովիցա Կուլեն Վակուֆի վերևում, ինչպես նաև այգու գոտուց դուրս՝ Սոկոլաչկա Կուլա ամրոցը Սոկոլաչ գյուղի մոտ Բիհաչի մոտ և Օստրոժաց ամրոցի միջև՝ Բիհաչի և Բոսանսկա Կրուպա։
Լեգենդի համաձայն, որ հին հռոմեացիները, որոնք կորցրել են իրենց գեղեցկության զգացումը բազմաթիվ նվաճումների արդյունքում, եկել են Ունա գետի ափ և զարմացել են այն գեղեցկությամբ, որը երբեք այլ տեղ չէին տեսել։ Հռոմեացի զինվորներից մեկը բղավեց «Ունա» (լատիներեն՝ մեկը/միակը), մեկ բացականչությամբ արտահայտեց այս գետի ողջ գեղեցկությունը, որն այլուր չկա։ Այսպես, ասում են, այս գետը ստացել է այն անվանումը, որը պահպանում է մինչ օրս։
Պլյեշիվիցա լեռնային կուսական անտառի տարածքը, որը ձգվում է Բոսնիա և Հերցեգովինա-Խորվաթական սահմանի երկու կողմերում, Բոսնիա և Հերցեգովինայի և Խորվաթիայի ազգային պարկերը՝ Ունա և Պլիտվիցա լճերը, համապատասխանաբար, առաջացրել են համատեղ կառավարման և խթանման գաղափար՝ տարածքային կապի և համագործակցության միջոցով երկու երկրների միջև։ Արդյունքում հիմնվում ևս մեկը՝ Խաղաղության Պլիտվիցա-Ունա այգին[5]։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ mediainfo.ba - Federacija BiH: Proglašen nacionalni park "Una" Արխիվացված 2015-01-13 Wayback Machine, Приступљено 15. 4. 2013.
- ↑ «NP Una - Zakon Vlade Federacije BiH za 2008 / LAW on National Park "Una" - "Official Gazette of the Federation of BiH" No. 47/08». www.fbihvlada.gov.ba (բոսնիերեն, խորվաթերեն, and սերբերեն). Government of the Federation of BiH. 2008 թ․ հուլիսի 30. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 9-ին.
- ↑ Complex of travertine waterfalls in Martin Brod - Una National Park
- ↑ Bognar, Andrija (2005). «The Upper Part of the Una River Valley Between Martin Brod and Pritoka - Geomorphological Characteristics». Croatian Geographical Bulletin. 67 (2): 28.
- ↑ Novakovich, Mary (2019 թ․ հուլիսի 16). «Peace amid cascades: national parks in Croatia and Bosnia». The Guardian. Վերցված է 2023 թ․ սեպտեմբերի 20-ին.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- National Park Una Արխիվացված 2021-02-24 Wayback Machine
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ունա ազգային պարկ» հոդվածին։ |
|
