Սֆերոֆիզա աղուտային
| Սֆերոֆիզա աղուտային | |
 Սֆերոֆիզա աղուտային | |
| Դասակարգում | |
| Թագավորություն | Բույսեր (Plantae) |
| Վերնաբաժին | Բարձրակարգ բույսեր (Embryophyta) |
| Տիպ/Բաժին | Անոթավոր բույսեր (Tracheophyta) |
| Ենթատիպ | Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes) |
| Կարգ | Բակլածաղկավորներ (Fabales) |
| Ընտանիք | Բակլազգիներ (Fabaceae) |
| Ցեղ | Sphaerophysa |
| Տեսակ | Սֆերոֆիզա աղուտային (S. salsula) |
| Միջազգային անվանում | |
| Sphaerophysa salsula | |
| Կարգավիճակ | |
Հատուկ պահպանության կարգավիճակ՝  Քիչ մտահոգող տեսակ | |
Սֆերոֆիզա աղուտային (լատին․՝ Sphaerophysa salsula), լոբազգիների ընտանիքին պատկանող ծածկասերմ բույս։ Գրանցված է Հայաստանի Հանրապետության Կարմիր գրքում։
Նկարագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ուղիղ կանգնած ցողուններով, 3-10 սմ բարձրությամբ, բազմամյա խոտաբույս է։ Տերևները կենտ փետրաձև են։ 6-11 զույգ տերևիկները առսեղմ թավոտ են, մոխրագույն, էլիպսաձև և բութ գագաթով։ Ծաղկաբույլն ունի 7-15 ծաղիկ։ 10-12 մմ երկարությամբ պսակը ծիրանագույն է։ 2-2,5 սմ երկարությամբ, փքված, թաղանթային և մերկ ունդը գտնվում է երկար ոտիկի վրա[1]։
Տարածվածությւոն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հայաստանում հանդիպում է միայն Երևանի ֆլորիստիկական շրջանում (Արմավիր, Արարատ)։ Աճում է նաև Ռուսաստանի եվրոպական մասի հարավում, Միջին Ասիայում, Ղազախստանում, Իրանում, Աֆղանստանում, Ալթայում, Տուվայում և Մոնղոլիայում[1]։
Էկոլոգիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Աճում է ստորին լեռնային գոտիներում՝ 800-900 մ բարձրությունների վրա, ինչպես նաև աղակալած ճահիճներում և առուների ափերին։ Ծաղկում է հունիս-հուլիս ամիսներին, պտղաբերում՝ հուլիս-օգոստոսին[1]։
Պահպանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Խոցելի տեսակ է։ Հայտնի են երկու պոպուլյացիա, որոնց տարածման և բնակության շրջանների մակերեսը 500 կմ²-ից պակաս է։ Նկատի ունենալով տեսակի լայն ընդհանուր տարածմանը՝ սպառնալիքի կատեգորիան իջեցվել է։ Հայաստանի Կարմիր գրքի առաջին հրատարակության մեջ ընդգրկված չէր։ Ընդգրկված չէ նաև CITES-ի և Բեռնի կոնվենցիաների հավելվածներում[1]։
ՀՀ կառավարության 2008 թվականի որոշմամբ Արարատի աղակալած ճահիճները ընդգրկվել են բնության հուշարձանների ցանկում՝ որպես «Աղակալած ճահճուտ»[1]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Հայաստանի Կարմիր գիրք. Երևան: Հայաստանի բնապահպանության նախարարություն. 2010. ISBN 978-99941-2-420-6.
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սֆերոֆիզա աղուտային» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սֆերոֆիզա աղուտային» հոդվածին։ |
| ||||||
| ||||||||||