Jump to content

Տոնայնություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Տոնայնություն (ֆր.՝ tonalite, գերմ.՝ Tonart), լադի հնչյունաշարի բացարձակ բարձրությունը, լադի հնչյունաշարի դիրքը ըստ բացարձակ բարձրության։ Կոչվում է նաև լադատոնայնություն։ Հավասարաչափ տեմպերացված համակարգում գոյություն ունեն 12 մաժոր և 12 մինոր տոնայնություններ։ Անհավասարաչափ տեմպերացված համակարգերում ամեն մի լադ, որպես կանոն, կապված է հնչյունաշարի որևէ աստիճանին, ուստի դիատոնիկ հնչյունաշարի ամեն մի աստիճանից սկսվում է մի նոր լադատոնայնություն։ Հայկական ժողովրդական երաժշտության մեջ դիատոնիկ հնչյունաշարի սահմաններում միևնույն լադը կարող է ունենալ մաքուր կվարտա հեռավորության վրա գտնվող տարբեր տոնայնություններ։ Դասական ստեղծագործությունը սկսվում և ավարտվում է մեկ՝ գլխավոր տոնայնությամբ, որով և հաճախ անվանվում է։ Ստեղծագործության ընթացքում փոխհաղորդվում են այլ՝ երկրորդական տոնայնություններ։ 20–րդ դարի երաժշտության վերաբերմամբ տոնայնություն հասկացությունը ստացել է ավելի լայն տարողություն՝ միավորելով երաժշտական ստեղծագործության ձայնաբարձրական կազմակերպման բազմաթիվ նոր տարրեր և օրինաչափություններ։ Ժամանակակից երաժշտության մեջ տոնայնությունյան նոր, լայն մեկնաբանումը հաճախ գոյատևում է հին, դասական մեկնաբանման հետ։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։