Փողերի լվացման սկանդալ Danske Bank-ում

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Danske Bank–ի կենտրոնակայանը Կոպենհագենում

Փողերի լվացման սկանդալ Danske Bank–ում 2017-2018 թվականներին, երբ հայտնի է դարձել, որ 2007-2015 թվականներին դանիական Danske Bank-ի էստոնական մասնաճյուղի միջոցով Էստոնիայից, Ռուսաստանից, Լատվիայից և այլ աղբյուրներից կատարվել են մոտ 800 միլիարդ եվրոյի կասկածելի գործարքներ[1][2][3]։ Դա, հավանաբար, փողերի լվացման ամենամեծ սկանդալն էր, որը երբևէ տեղի է ունեցել Եվրոպայում, և, հնարավոր է, ամենամեծը համաշխարհային պատմության մեջ[4]։ Այն ներառել է մուտքային միջոցներ Էստոնիայից (23%), Ռուսաստանից (23%), Լատվիայից (12%), Կիպրոսից (9%), Մեծ Բրիտանիայից (4%) և այլ (30%, ավելի քան 150 երկրներից, որոնցից յուրաքանչյուրի բաժինը ավելի փոքր էր, քան Մեծ Բրիտանիայինը) երկրներից։ Ելքային միջոցները բաշխվել են Էստոնիայի (15%), Լատվիայի (14%), Չինաստանի (7%), Շվեյցարիայի (6%), Թուրքիայի (6%) և այլ երկրների (52%) միջև։

Ֆինանսական վերահսկողություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Danske Bank-ը, որի կենտրոնակայանը գտնվում է Կոպենհագենում, Դանիայի ամենամեծ բանկն է։ Գործունեության իրականացման համար օգտագործվել է բանկի տեղական մասնաճյուղը Էստոնիայում, որը ձեռք է բերվել Danske Bank-ի կողմից 2007 թվականին ֆիննական Sampo Bank-ի հետ միաձուլման շրջանակներում[3][5]։ Այն գտնվում էր ինչպես Դանիայի (շտաբի գտնվելու վայրի պատճառով), այնպես էլ Էստոնիայի ֆինանսական վերահսկողության մարմինների (մասնաճյուղի գտնվելու վայրի պատճառով) իրավասության ներքո, և երկուսն էլ մեղադրում էին մեկը մյուսին թերությունների համար[6][7]։ Ավելի ուշ Դանիայի և Էստոնիայի վերահսկիչ մարմինները համատեղ մամլո հաղորդագրություն հրապարակեցին այս գործի վերաբերյալ համագործակցության և տեղեկատվության փոխանակման մասին[8]։ Երկուսն էլ պնդել են, որ քննադատության են ենթարկվել Եվրոպական բանկային իշխանության (EBA) կողմից պատրաստված նախագծում, որը ԵՄ բանկային վերահսկողության մարմինն է և վերահսկվում է ԵՄ անդամ պետությունների ազգային ֆինանսական վերահսկողության մարմինների կողմից։ Այնուամենայնիվ, EBA-ն վաղաժամկետ դադարեցրել է իր հետաքննությունը և չի հրապարակել արդյունքները, որոշում, որն ինքնին քննադատության է արժանացել[7][9]։

Իրադարձություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2012 թվականին Էստոնիայի ֆինանսական վերահսկողության վարչությունը հրապարակել է քննադատական զեկույց Danske Bank-ի գործունեության մասին։ Ըստ SVT-ի, ռուս ազդարարող Սերգեյ Մագնիտսկու կողմից առևանգված Hermitage Capital Management-ի դուստր ձեռնարկություններից մեկը՝ Diron Trade LLP-ն, որը փոստարկղ ուներ Մեծ Բրիտանիայում, նպաստել է 2010 և 2011 թվականների 6 ամիսների ընթացքում 5,8 միլիարդ դոլարի փողերի լվացման փոխանցմանը Swedbank-ի բալթյան մասնաճյուղի և Danske Bank-ի միջև[10]։ Այս ընթացքում Լատվիայի առաջատար ռուսամետ «Հարմոնիա» կուսակցության վարչության անդամ և նրա ամենամեծ ֆինանսիստներից մեկը՝ Այվարս Բերգերսը, 270,000 եվրո է ստացել Diron Trade LLP-ից և Murova Systems LLP-ից, որը Մեծ Բրիտանիայում փոստարկղ ունեցող ընկերություն է և կապված է ադրբեջանական ինքնասպասարկման լվացքատան հետ, որտեղ ներդրվել էր 2,9 միլիարդ դոլար։ Փողերը լվացվել են Danske Bank-ի էստոնական մասնաճյուղի միջոցով[10][11][12]։ 2013 թվականին առաջին իրազեկիչը (ազդարարողը) հայտնեց, որ Տալլինի Danske մասնաճյուղը գիտակցաբար զբաղվում է Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի ընտանիքի (նրա զարմիկ Իգոր Պուտինի) և Ռուսաստանի անվտանգության ծառայության (ԱԴԾ) միջոցների փոխանցմամբ։ Այս պնդումները պատշաճ կերպով չեն ուսումնասիրվել և, հետևաբար, բավարար ուշադրություն չեն գրավել[13]։ Danske Bank-ի տեղական էստոնական մասնաճյուղը, որը ձեռք էր բերվել 2007 թվականին, նախկինի պես օգտվում էր սեփական ՏՏ համակարգից, և շատ փաստաթղթեր գրվել են էստոներեն կամ ռուսերեն լեզուներով։ Չնայած համակարգերի և ծրագրավորման լեզվի այս տարբերություններին, Danske Bank-ը փոփոխություններ չի կատարել, որոնք կհեշտացնեն Դանիայում կենտրոնակայանի գործունեության վերահսկողությունը[13]։ Danske Bank-ի կողմից վարձված Bruun&Hjejle իրավաբանական ընկերության կողմից հրապարակված 2018 թվականի զեկույցում ասվում է, որ բանկը «երկար ժամանակ» կարծել է, որ ոչ ռեզիդենտ հաճախորդների հետ կապված բարձր ռիսկերը նվազել են փողերի լվացման պատշաճ ընթացակարգերի միջոցով։ Այն բանից հետո, երբ ներքին ազդարարողը հայտնել է այդ մասին, պարզ է դարձել, որ փողերի լվացման դեմ պայքարի ընթացակարգերը բավարար չեն[14]։ Ավելի ուշ պարզվել է, որ ազդարարողը Հովարդ Ուիլկինսոնն էր՝ Էստոնիայում, Լատվիայում և Լիտվայում Danske Bank-ի առևտրային բաժնի նախկին ղեկավարը[15]։

Ըստ Դանիայի FSA-ի, 2012 թվականին Ռուսաստանից ոչ ռեզիդենտների պորտֆելները կազմում էին տեղական մասնաճյուղի շահույթի 35%-ը։ Մասնաճյուղում ռուսական հաճախորդների ընդհանուր մասնաբաժինը կազմել է 8%[16]։ Այս գործարքներից մի քանիսը կապված էին Ռուսաստանի կառավարության հետ և իրականացվում էին Մեծ Բրիտանիայում, Կիպրոսում և Նոր Զելանդիայում գրանցված կեղծ ընկերությունների, ինչպես նաև Լատվիայի և Մոլդովայի այլ բանկերի միջոցով[13]։ Ոչ ռեզիդենտների պորտֆելների ծավալով երկրորդ տեղը բաժին էր ընկնում Մեծ Բրիտանիային[14]։ Ոչ ռեզիդենտների ևս մեկ զգալի պորտֆել կապված է եղել Ադրբեջանի նախագահի և նրա ընտանիքի հետ[13]։

2013 թվականին ամերիկյան JPMorgan Chase բանկը դադարեցրել է բանկի էստոնական մասնաճյուղի սպասարկումը՝ նրան կասկածելով ռուսական խոշոր գումարների լվացման մեջ[4]։ Այլ բանկեր շարունակել են ծառայություններ մատուցել մինչև 2015 թվականը[4]։

2014 թվականին Էստոնիայի ֆինանսական վերահսկողության վարչությունը Danske Bank-ի Էստոնիայի մասնաճյուղում հայտնաբերել է «փողերի լվացման դեմ պայքարի կանոնների լայնածավալ, շարունակական համակարգային խախտումներ» և տեղեկացրել է Դանիայի իշխանություններին հայտնաբերված փաստերի մասին։ Էստոնական ֆինանսական վերահսկողության մարմնի տվյալներով՝ ակտիվությունը նվազել է այն բանից հետո, երբ նրանք դիմել են բանկին՝ խախտումները վերացնելու խնդրանքով[17]։

Ըստ Դանիայի FSA-ի, Էստոնիայի FSA-ի կողմից ուղարկված քննադատական զեկույցը քննարկվել է բանկի խորհրդի՝ 2014 թվականի հոկտեմբերի 7-ի նիստում։ Զեկույցի եզրակացությունները «մեղմվել են» խորհրդի կողմից անցկացված մանրամասն քննարկումների ընթացքում։ Ըստ զեկույցի, 2014 թվականի հունիսին կայացած նիստի ժամանակ բանկի վարչության անդամները «հետաքրքրվել են մասնաճյուղի եկամուտներով, մինչդեռ արձանագրության մեջ որևէ մեկնաբանություն չի արձանագրվել փողերի լվացման հետ կապված էական խնդիրների վերաբերյալ»[18]։

Danske Bank-ի Էստոնիայի մասնաճյուղի նախկին ղեկավարին մահացած են գտել 2019 թվականի սեպտեմբերի 25-ին։ Էստոնիայի ոստիկանությունը հայտնաբերել էր Այվար Ռեհեի մարմինը, որը ղեկավարում էր մասնաճյուղը 2007-2015 թվականներին, նրա անհետացումից հետո որոնողական գործողության ընթացքում, որը սկսվել էր երկու օր առաջ։ Նա առանցքային վկա էր շարունակվող քրեական հետաքննության ընթացքում։ Հաղորդվել է, որ նրա մահվան պատճառը ինքնասպանությունն է եղել[19][20]։

Արդյունքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բանկի տեղական մասնաճյուղի 10 նախկին աշխատակիցներ ձերբակալվել են Էստոնիայի իշխանությունների կողմից 2018 թվականի դեկտեմբերին[21], իսկ Էստոնիայի կառավարությունը 2019 թվականին բանկից պահանջել է փակել իր էստոնական մասնաճյուղը[22]։

Գործադիր տնօրեն Թոմաս Բորգենը հրաժարական է տվել 2018 թվականին՝ սկանդալից հետո։ 2019 թվականի մայիսին Դանիայի իշխանությունները նրան մեղադրանք են առաջադրել իր պարտականությունները անտեսելու համար[23]։ Միևնույն ժամանակ, Դանիայի դատախազությունը մեղադրանք է ներկայացրել բանկի նախկին ֆինանսական տնօրեն Հենրիկ Ռամլաու-Հանսենին կասկածելի գործարքները կանխելու անկարողության համար[24]։ Դանիայի խորհրդարանը ութ անգամ ավելացրել է փողերի լվացման տուգանքները՝ դրանք դարձնելով Եվրոպայում ամենախիստերից մեկը[7][25]։

Danske-ի բանկիրների (Թոմաս Բորգեն, Հենրիկ Ռամլաու-Հանսեն և Լարս Մորհ) դեմ բոլոր մեղադրանքները հանվել են 2021 թվականի ապրիլին։ Թոմաս Բորգենը նույնպես արդարացվել է 2022 թվականի նոյեմբերին Danske-ի փողերի լվացման սկանդալի հետ կապված քաղաքացիական հայցով։

2018 թվականին Danske Bank-ի բաժնետոմսերի արժեքը կրկնակի նվազել է[5]։ Բանկը հայտարարել է, որ 1,5 միլիարդ կրոն (մոտ 225 միլիոն ԱՄՆ դոլար) կնվիրաբերի բարեգործությանը։ Ենթադրվում էր, որ նա մի քանի միլիարդ դոլարի չափով տուգանքներ կվճարի Դանիայի, ԱՄՆ-ի և եվրոպական այլ երկրների ֆինանսական կարգավորիչներին[25]։

2022 թվականի դեկտեմբերին Միացյալ Նահանգների արդարադատության նախարարության հայցով Danske Bank-ն իրեն մեղավոր ճանաչեց և համաձայնեց 2 միլիարդ դոլար տուգանք վճարել[26][27]։

2024 թվականի փետրվարին Դանիական դատարանը դատապարտեց հանցագործության երկու հանցակիցների՝ ռուս-դանիացի Իռեն Էլլերտը դատապարտվեց ինը տարվա ազատազրկման՝ 26 միլիարդ կրոն փողերի լվացման համար, ընդ որում՝ 2,6 միլիոնն առգրավվել է անձամբ նրանից, և լիտվացի Արունաս Մասենասը դատապարտվեց յոթ տարվա ազատազրկման՝ 29 միլիարդ կրոն փողերի լվացման հանցակցության համար[28]։

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ «Finantsinspektsioon: The internal report of Danske is clear evidence that backs up the earlier actions of the independent Estonian financial supervisor to stop breaches by the bank». fi.ee (անգլերեն). 2018 թ․ սեպտեմբերի 19. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 15-ին.
  2. ↑ «Investigations into Danske Bank's Estonian branch». Danske Bank. 2018 թ․ սեպտեմբերի 19. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հուլիսի 11-ին. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 14-ին.
  3. ↑ 3,0 3,1 Eva Jung; Michael Lund; Simon Bendtsen (2017 թ․ հոկտեմբերի 13). «ENGLISH: Links to dead Russian lawyer behind French money laundering probe against Danske Bank». Berlingske.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Kroft, S. (2019 թ․ մայիսի 19). «How the Danske Bank money-laundering scheme involving $230 billion unraveled». CBS News (անգլերեն). Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 5-ին.
  5. ↑ 5,0 5,1 Christian Wienberg (2018 թ․ դեկտեմբերի 27). «Danske Bank Has Half Its Value Wiped Away, But Will 2019 Be Better?». Bloomberg News. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 29-ին.
  6. ↑ https://www.dfsa.dk/~/media/Nyhedscenter/2019/Report_on_the_Danish_FSAs_supervision_of_Danske-Bank_as_regards_the_Estonia_case-pdf.pdf?la=en Կաղապար:Bare URL PDF
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Jacob Gronholt-Pedersen; Francesco Guarascio (2019 թ․ ապրիլի 17). «EU states force clearing of Estonian, Danish regulators over Danske Bank». Reuters. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 29-ին.
  8. ↑ «Joint statement by the Estonian FSA and the Danish FSA». fi.ee (անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 15-ին.
  9. ↑ Jim Brunsden (2019 թ․ ապրիլի 28). «EBA faces calls to reform after dropping Danske Bank probe». Financial Times. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 29-ին.
  10. ↑ 10,0 10,1 Spriņģe, Inga; Shedrofsky, Karina (2019 թ․ մարտի 20). «Mega-donor to pro-Russian party benefits from Magnitsky and Azerbaijani laundromats». Re:Baltica. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 11-ին.
  11. ↑ Balay, Sophie; Ismayilova, Khadija (2017 թ․ սեպտեմբերի 4). «Azerbaijani Laundromat: The Core Companies». Organized Crime and Corruption Reporting Project (OCCRP). Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 11-ին.
  12. ↑ Harding, Luke; Barr, Caelainn; Nagapetyants, Dina (2017 թ․ սեպտեմբերի 4). «Everything you need to know about the Azerbaijani Laundromat: How did the scheme work, who benefited, and how did it come to light?». The Guardian (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 11-ին.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 Gricius, Gabriella (2018 թ․ հոկտեմբերի 8). «The Danske Bank Scandal Is the Tip of the Iceberg». Foreign Policy. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հոկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 14-ին.
  14. ↑ 14,0 14,1 «Report on the Non-Resident Portfolio at Danske Bank's Estonian branch» (PDF). 2018 թ․ սեպտեմբերի 19. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2018 թ․ սեպտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 14-ին.
  15. ↑ Jensen, Teis (2018 թ․ օգոստոսի 26). «Danske Bank whistleblower was former Baltics trading head:...». Reuters (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 15-ին.
  16. ↑ Board of Directors and the Executive Board of Danske Bank A/S (2018 թ․ մայիսի 3). «Danske Bank's management and governance in relation to the AML case at the Estonian branch» (PDF). Danske Bank. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2019 թ․ հոկտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 30-ին.
  17. ↑ «Statement by Finantsinspektsioon, an Estonian financial supervision and resolution authority, on information published in the media about the Estonian branch of Danske Bank». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ մարտի 1-ին. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 14-ին.
  18. ↑ https://danskebank.com/-/media/danske-bank-com/pdf/investor-relations/fsa-statements/fsa-decision-re-danske-bank-3-may-2018.pdf?rev=47d2a3f36ea54a27a4a06315617e48e3&hash=6FF0797DF9CCBCD211BD1D0578406123 Կաղապար:Bare URL PDF
  19. ↑ ERR, BNS, ERR News, ERR (2019 թ․ հոկտեմբերի 7). «Ex-Danske chief's death ruled suicide, police admit errors in investigation». ERR.{{cite web}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  20. ↑ «Politsei ja prokuratuur lükkavad ümber Helme kahtlused Rehe surma asjaolude kohta». Postimees. 2019 թ․ սեպտեմբերի 30.
  21. ↑ Tarmo Virki; Jacob Gronholt-Pedersen; Stine Jacobsen (2018 թ․ դեկտեմբերի 19). «Estonia arrests ten in Danske Bank money laundering inquiry». Reuters. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 29-ին.
  22. ↑ Martin Selsoe Sorensen (2019 թ․ փետրվարի 20). «Estonia Orders Danske Bank Out After Money-Laundering Scandal». New York Times. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 29-ին.
  23. ↑ Jacob Gronholt-Pedersen (2019 թ․ մայիսի 7). «Ex-Danske CEO Borgen charged over money laundering case: report». Reuters. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 29-ին.
  24. ↑ pymnts (2019 թ․ մայիսի 13). «Denmark's Ex-Finance Regulator Charged In Money Laundering Scandal». pymnts.com. Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 5-ին.
  25. ↑ 25,0 25,1 Rupert Neate; Jennifer Rankin (2018 թ․ սեպտեմբերի 20). «Danske Bank money laundering 'is biggest scandal in Europe'». The Guardian. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 29-ին.
  26. ↑ «Danske Bank Pleads Guilty to Fraud on U.S. Banks in Multi-Billion Dollar Scheme to Access the U.S. Financial System». www.justice.gov (անգլերեն). 2022 թ․ դեկտեմբերի 13.
  27. ↑ Lynch, Sarah N. (2022 թ․ դեկտեմբերի 13). «Danske Bank Pleads Guilty to Resolve Long-Running Estonia Money-Laundering Probe». USNews.com.
  28. ↑ Dom er faldet i kæmpe hvidvasksag. Hovedperson idømt rekordlang fængselsstraf, Berlingske, 2 February 2024; [1]
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Փողերի_լվացման_սկանդալ_Danske_Bank-ում&oldid=9949358» էջից